بررسی نحوﮤ گسترش طب نوین در جاﻣﻌﮥ عصر قاجار براساس نظرﻳﮥ پخش

Abstract

نظرﻳﮥ پخش ازجمله نظریه‌هایی است که موفق شده است علت‌های گسترش بیشترِ انقلاب‌های سیاسی، اجتماعی، کشاورزی و فناوری را براساس مؤلفه‌های خویش توضیح دهد. در ایران این نظریه بیشتر در حوﺿﮥ نحوﮤ تأثیرگذاری انقلاب اسلامی بر کشورهای مسلمان ارزیابی شده و وارد حوزﮤ طبی نشده است. داده‌های این نوشتار از منابع کتابخانه‌ای و تارنماهای معتبر جمع‌آوری شده و به روش توصیفی‌تحلیلی بررسی و نقد شده است. هدف این نوشتار پاسخ به این پرسش است که آیا نظرﻳﮥ پخش قدرت شرح و بیان نحوﮤ گسترش طب نوین در ایران عصر قاجار را دارد و اگر چنین است قابلیت‌های توضیح آن به چه نحوی خواهد بود. برای پاسخ‌دهی فرض بر این شد نظرﻳﮥ پخش تاکنون موفق شده است علت‌های گسترش بیشترِ انقلاب‌ها را در چارچوب مؤلفه‌های خویش قرار دهد؛ بنابراین قادر است تحولات پزشکی ایران را نیز توجیه کند. در ادامه عواملی نظیر اطبا خارجی، اعزام دانشجو به خارج، مؤسسه‌های صحی و درمانی، تأسیس دارالفنون‌ها، واکسیناسیون، قرنطینه و برخی عوامل دیگر در قالب سه نوع پخش جـابه‌جایی، سـلسله‌مراتبی و سرایتی بررسی شدند؛ همچنین عواملی نظیر مخالفت مردم و اطبا، کمبود بودجه، فقر، اطمینان‌نداشتن به خارجی‌ها و برخی عوامل دیگر در حکم موانع در چارچوب نظرﻳﮥ یادشده ارزیابی و تحلیل شدند. حاصل سخن، فرﺿﻴﮥ مدنظر را تأیید کرد.

Keywords

• هاگراسترند
• گسترش طب نوین
• نظرﻳﮥ پخش
• عصر قاجار