Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi (Dec 2024)
TÜRK SİYASETİNDE ALEVİ KİMLİĞİNİN POLİTİK TEMSİL DENEYİMİ: (TÜRKİYE) BİRLİK PARTİSİ
Abstract
Çıkış noktası bakımından Aleviliğin çok partili demokratik hayat içerisinde siyasal bir kimlik ve yer edinme arayışlarının kurumsal bir sonucu olarak vücut bulan (Türkiye) Birlik Partisi 17 Ekim 1966 tarihinde politik faaliyetlerine başlamış; 12 Eylül 1980 askeri darbesiyle -tüm partiler gibi- kapatılana kadar hitap ettiği kitlenin talep ve ihtiyaçlarına yanıt vermeye çaba sarf etmiştir. Birlik Partisi 1969 yılında düzenlenen ikinci olağan büyük kongreye kadar kurucu ideolojinin temel ilkeleriyle barışık, Türk milliyetçiliğini ve Atatürkçülüğü merkezine alan bir program ve tüzük etrafında hemfikir olmuş bir organizasyon yapısına bürünmüştür. Bu süreçte daha çok Diyanet İşleri Başkanlığının Sünni ağırlıklı temsiliyetini gündeme getirip laiklik temelinde devletin tüm inanç gruplarına eşit şekilde yaklaşması zorunluluğunu vurgulayan parti, bir bakıma Aleviliğin resmî düzlemde tanınma mücadelesini siyasetinin başat ve temel konusu hâline getirmiştir. Sınıf çelişkilerinin belirgin bir biçimde derinleştiği 1960’ların sonuna gelindiğinde ise Mustafa Timisi’nin genel başkanlığında yoluna devam eden Birlik Partisi, Türkiye’nin değişen sosyoekonomik dinamiklerini göz önünde bulundurarak yeni bir siyasal pozisyon belirlemeyi zorunluluk olarak görmüştür. Demokratik parlamenter sistem içerisinde kalmak şartıyla sol temalı politikayı benimseyen parti, söylemini de aynı doğrultuda yeniden tasarıma tâbi tutmuştur. Yeni dönemle birlikte tam bağımsızlıkçı, antiemperyalist, anti Amerikancı, antikapitalist bir dil tutturan Birlik Partisi, mücadele hattının biricik öznesi olan işçi sınıfının düşmanlarını da tanımlayarak siyaseten durduğu noktayı netleştirmiştir. Alevilerin kültürel talepleri ise gündemin dışına itilmemekle birlikte partinin ajandasında arka sıraya yazılmıştır. Bu çalışmada Alevilerin temsil arayışının uzantısı olan (Türkiye) Birlik Partisinin doğuşu, gelişim süreci ve katıldığı seçimler mercek altına alınmış; sonucunda partinin hedeflediği başarıyı elde edememesinin arkasında yatan sebepler tartışılmıştır.
Keywords
