Analiza wybranych procesów i zjawisk podczas powstawania i dyssypacji wydm żwirowo-piaskowych na dnie rzeki podgórskiej

Abstract

W pracy przedstawiono wyniki badań zmian morfologicznych oraz składu granulometrycznego materiału dennego w ujściowym odcinku rzeki podgórskiej. Znaczna intensywność procesów kształtujących koryto rzeki Raby ma w tym miejscu kluczowe znaczenie dla zachowania ciągłości dynamicznej cieku i utrzymania stopnia jej naturalności, szczególnie wobec zagrożeń wynikających z jej gospodarczego wykorzystania oraz przeprowadzonych regulacji zarówno samej Raby, jak i rzeki Wisły.W terenie przeprowadzono obserwacje i pomiary przegłębień i wypłyceń, erozji bocznej oraz zróżnicowania form dennych i łach, których dynamika przeobrażeń świadczy o intensywnym transporcie rumowiska dennego na badanym odcinku. Badania polegały na analizie prób warstwowych metodą mrożenia wgłębnego i pomiarach ogólnych parametrów geodezyjnych odcinka ujściowego. Znaczna dynamika przepływów wezbraniowych spowodowała na badanym odcinku lokalne obniżenia dna, podniesienia na skutek nagromadzenia materiału oraz zmiany przebiegu linii nurtu, prowadzące nawet do przemieszczenia jej pomiędzy brzegami. Analiza składu granulometrycznego badanych próbek pozwoliła na określenie mechanizmów zmian wywołanych przejściem wezbrania, a także wyodrębnienie głównych procesów determinujących uwarstwienie, tworzenie się i przemieszczanie badanych form dennych. Określenie granicznych wartości sił oddziałujących na materiał piaszczysto-żwirowy umożliwiło podanie interpretacji mechanizmów przemieszczania się badanych form dennych. Obliczenia dowiodły, że wartości napełnienia granicznego początku ruchu w obszarze formy dennej wynosiły 15 cm, podczas gdy napełnienia w obszarze formy wyniosły od 10 cm do 23 cm, co wskazuje na wymiary formy jako czynnik wpływający na uruchomienie zarówno procesu transportu, jak i sedymentacji.

Keywords

• rzeka podgórska
• formy denne
• skład granulometryczny