Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları (Jun 2019)
27 Mayıs’ı Restore Etme Projesi: Tedbirler Kanunu (1962)
Abstract
Anayasa Nizamını, Milli Güvenlik ve Huzuru Bozan Bazı Fiiller Hakkında Kanun (Tedbirler Kanunu), 5 Mart 1962 tarihinde Talat Aydemir’in başarısız darbe teşebbüsünden sonra hükümetin hazırladığı ve 27 Mayıs hareketinin kazanımlarını korumayı amaçlayan bir projedir. Milli Birlik Komitesinin verdiği karar neticesinde seçimlerin yapılmasına karar verilmiş ve yeni bir anayasa hazırlanmıştı. Önceki anayasaya göre kişi hak ve hürriyetlerine daha fazla önem verecek şekilde hazırlanan 1961 Anayasası referandumdan sonra yürürlüğe girmiş, seçimlerden sonra ise İsmet İnönü koalisyon hükümetini kurmuştu. Hükümetin bir kanadını oluşturan Adalet Partisinin radikal milletvekillerinin tabandan aldıkları baskıyla eski DP’lerin serbest bırakılmaları konusunda yaptıkları kamuoyu oluşturma çabaları ordudaki bazı cuntalar tarafından eleştirilmekte, sivil hayatın erken başladığına inanılmaktaydı. Bu düşünce ile harekete geçen Talat Aydemir Ankara’da 22 Şubat 1962’de darbe yapmaya kalkışmış ancak ordunun genel itibariyle hükümeti desteklemesi nedeniyle amacına ulaşamamıştı. Hükümet bu olaydan sonra benzer hadiseleri yaşamamak için eski DP dönemi hatırlatacak veya övecek mahiyette yayın ve konuşma yapmayı yasaklamayı amaçlayan bir kanun teklifi hazırlamıştı. Böylece Türkiye’de demokrasinin başarılı olamayacağına dair yapılan propagandanın da önüne geçilmeye çalışılacaktı. Kamuoyunda Tedbirler Kanunu olarak tanınan bu düzenleme ile hükümete ülkenin ihtiyaç duyacağı reformları gerçekleştirmesi için bir huzur ortamı sağlaması beklenmekteydi. Fakat yeni bir “Takrir-i Sükûn Kanunu” eleştirileriyle karşılan hükümetin bu arzusu gerçekleşmemiş, gerek siyasette gerek basında darbe, af ve huzur konuları tartışılmaya devam etmişti. Kanunun yürürlükte olduğu dönemde “adaletsiz ve partizanca uygulandığı” iddiaları hep söylenecek ve Millet Meclisi kürsüsünden yapılan bazı konuşmalarda kaldırılması talep edilecekti. Ayrıca ilgili kanunun Anayasa’nın ifade hürriyetini düzenleyen maddelerine aykırı olduğu söylenmiş ancak yüksek mahkeme yapılan başvuruları reddetmişti. Tedbirler Kanunu 1969 yılında Adalet Partisi iktidarında Millet Meclisinde ve Cumhuriyet Senatosunda fazla itiraza uğramadan kaldırılacaktı.
Keywords
