ارزیابی نقدهای علامه شوشتری بر ادعیه محرَّف در کتاب الاخبارالدخیلة

Abstract

الاخبار الدخیلة یکی از آثار محمدتقی شوشتری است که با هدف نمایاندن روایات مجعول و محرَّف، در سه باب تنظیم شده است. باب سوم این اثر به نقد و بررسی دعاها اختصاص یافته است و شامل دو زیر مجموعه: «ادعیة محرَّفة» و «ادعیة موضوعة» است. در این بخش از کتاب، شوشتری به نقد ادعیه محرَّف و مجعول با بهره‌گیری از دلایل قرآنی، روایی، عقلی، لغوی و ادبی پرداخته است. با توجه به جایگاه سترگ دعا در هندسه معرفتی شیعه و نظر به لزوم ارزیابی دقیق و جامع نقدهای علامه شوشتری، این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی، ادعیه تحریف یافته الاخبارالدخیلة را مورد ارزیابی قرار داده است. نتایج پژوهش از ناتمامی و نادرستی برخی نقدهای شوشتری حکایت دارد. چنان‌چه شوشتری جامع‌نگری و استفراغ وسع می‌داشت در ارائه دلایل قرآنی (توجه به مجموع آیات قرآن و سیاق آیات)، دلائل روایی (تشکیل خانواده حدیثی و دعائی)، استدلال عقلی (عنایت به تنوع تحلیل‌های عقلی)، آراء لغوی (بررسی مجموع دیدگاه‌های لغویان) و ادبی (دقت در وجوه مختلف نَحوی)؛ به تحریف در برخی فقرات دعاها حکم نمی‌راند. به علاوه حتی با فرض وجود تغییر و دگرگونی در نمونه‌های محل بحث، این تغییرات ناشی از تصحیف، نه تحریف، بوده و دلیل استواری بر رخ‌داد تحریف عامدانه در آن‌ها وجود ندارد.

Keywords

• شوشتری
• الاخبارالدخیلة
• ادعیه
• تحریف
• نقدالحدیث