بوم شناسی کشاورزی (Dec 2019)
اثر زمان رویش در خزانه و تراکم سوروف‌آبي (Echinochloa oryzoides) بر قابلیت رقابت با برنج (1. مطالعات طی فصل رشد: رشد و نمو)
Abstract
بررسی اثرات رقابتی علف‌هرز سوروف‌آبی به‌عنوان یک گونه رقیب جدید در شالیزارهای استان گیلان حائز اهمیت بسیاری است. نتيجه رقابت علف‌هرز-گياه‌زراعي تحت تأثیر تراكم و نسبت گونه‌اي قرار می‌گیرد؛ اگرچه زمان نسبي رویش دانه‌رست علف‌هاي‌هرز مي‌تواند تأثير زيادي بر آن داشته باشد. طي دو سال مطالعه مزرعه‌اي، اثر سن گياهچه سوروف‌آبي هنگام نشاءكاري (10، 20 و 30 روز) و نسبت تراکم سوروف‌آبي: برنج در هرکپه (4:0، 3:1، 2:2، 1:3 و 0:4 علف‌هرز: برنج) به‌صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک‌هاي کامل تصادفي با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. خصوصیات رشد برنج و علف‌هرز در شرایط رقابت تمام‌فصل با شش و پنج مرحله نمونه‌برداري تخريبي به‌ترتیب در سال اول و دوم آزمایش مورد ارزیابی قرار گرفت. در گياه زراعي برنج، افزايش تعداد گياهچه در نسبت‌هاي مختلف كاشت سبب افزايش تعداد پنجه، شاخص سطح برگ، وزن خشك برگ و کل ماده خشک توليدي شد؛ امّا اين نسبت بر ارتفاع نهايي بوته‌ها تأثيري نداشت. در علف‌هرز نيز تعداد پنجه و کل ماده خشک توليدي تحت تأثير نسبت كاشت قرار گرفته و با افزايش تعداد علف‌هرز در نسبت كاشت، افزايش یافت؛ اگرچه نسبت‌كاشت تأثير چنداني بر ارتفاع نهايي گياهان، حداکثر شاخص سطح برگ و وزن خشك برگ علف‌هرز نداشت و با پيشرفت فصل رشد تفاوت تيمارها از بين رفت. در نسبت كاشت 3:1 علف‌هرز: برنج تعداد پنجه‌ها در اکثر مراحل نمونه‌برداری در دو گونه مشابه بود؛ امّا در ساير مخلوط‌ها، در علف‌هرز بيش‌تر از برنج بود. حداكثر شاخص سطح برگ، حداکثر وزن خشك برگ و کل ماده خشک توليدي در كليه نسبت‌هاي كاشت در علف‌هرز بيش‌تر از برنج بود. سن نشاء سوروف‌آبی تنها در سال اول آزمايش بر تعداد پنجه، شاخص سطح برگ، و وزن خشك برگ دو گونه، و هم‌چنين بر کل ماده خشک توليدي علف‌هرز تأثير گذاشت؛ امّا در سال دوم چنين نشد. سن نشاء علف‌هرز اثری بر ارتفاع نهايي گياهان نداشت. به‌طور کلی براساس يافته‌های اين آزمايش می‌توان اظهار داشت که سوروف رقيب قوي‌تري نسبت به برنج است؛ چنان‌که اثر حضور گونه‌ی رقيب بر برنج بيش‌تر از سوروف‌آبی بود. اين مسئله توانايي بيش‌تر علف‌هرز در جبران كاهش اوليه گياهچه از طريق پنجه‌دهي و رشد بيش‌تر به‌واسطه قابليت رقابت بيش‌تر را نشان مي‌دهد.
