Kwartalnik Historii Kultury Materialnej (Dec 2020)
Młynarstwo i piekarstwo w Piotrkowie w XVI–XVIII wieku
Abstract
W epoce wczesnonowożytnej Piotrków był największym ośrodkiem województwa sieradzkiego, a w skali całego Królestwa zaliczał się do miast średniej wielkości. W drugiej połowie XVI wieku liczył ok. 2 000 mieszkańców. Co więcej, miał istotne znaczenie jako miejsce obrad sejmów walnych Korony Królestwa Polskiego (w XV-XVI stuleciu), a od 1578 roku sesji Trybunału Głównego Koronnego dla województw i ziem prowincji wielkopolskiej. Zagadnienia związane z młynarstwem i piekarstwem w Piotrkowie w dobie staropolskiej nie cieszyły się dotychczas szerszym zainteresowaniem badaczy. Tymczasem oba rzemiosła miały kluczowe znaczenie dla mieszkańców miasta i były ściśle związane z ich życiem codziennym. Młyn jako urządzenie, w którym zboże przetwarzano na mąkę oraz gdzie śrutowano słód, zaopatrywał miejską społeczność w produkty niezbędne do wypieku chleba oraz produkcji piwa. Artykuł na podstawie źródeł podatkowych, cechowych, kościelnych oraz kontraktów dzierżawnych omawia funkcjonowanie młynów w Piotrkowie w XVI-XVIII wieku oraz zagadnienia związane z produkcją chleba. W pierwszej kolejności przybliżono początki lokalnego młynarstwa, wskazano liczbę i rodzaje młynów oraz opisano ich funkcjonowanie. Następnie poruszono kwestię ich dzierżawy. Wyjaśniono warunki kontraktów dzierżawnych, omówiono obowiązki i przywileje młynarzy, przedstawiono rotację dzierżawców oraz wskazano na doniosłą rolę kobiet w prowadzeniu osad młyńskich. Drugą część artykułu poświęcono w całości piekarstwu. W oparciu o najstarsze wzmianki źródłowe opisano jego początki w Piotrkowie, a następnie przedstawiono organizację rzemiosła w XVI-XVIII wieku. Skoncentrowano się przy tym na sprawie domniemanego założenia cechu piekarskiego w 1630 roku. W dalszej kolejności zaprezentowano sylwetki kilku piotrkowskich piekarzy i piernikarzy. Wreszcie określono ceny pieczywa produkowanego w mieście.
Keywords
