Artuklu Akademi (Dec 2018)
İbn Teymiyye’ye Göre Müctehid İmamların Hadisleri Terketme Sebepleri -Refu‘l-melâm Özelinde-
Abstract
İslâm, insanlığa yeni bir hayat sunmuş ve bu dinin muhatapları için genel ilkeler vaz‘ etmiştir. Toplumun karşılaşabileceği kimi sorunlara temel esaslara bağlı kalınarak çözüm yolları göstermiştir. Bunun da sorumluluğunu âlimlere yüklemiştir. İctihad bu çözüm faaliyetine verilen bir isimdir. Bir müctehidin ictihatta bulunurken asgari olarak taşıması gereken bazı nitelikler vardır. Müctehid, meseleyi ele alırken göz önünde bulundurması gereken kaynakların başında Kur’an ve onun tebyîn ve tefsiri olan hadisler gelmektedir. Nassın sarihinde yer almayan hükmün istinbâtı için bu iki nassa başvurması gerekir. Hadislerin tesbît, tashîh ve tad‘îfinin ictihad semeresi olması, muhtelif fetvaların ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Nitekim bir müctehide göre, sahih olan hadis bir diğer müctehide göre sahih olmayabilir. Farklı bakış açısının farklı sonuçlar doğurması tabiîdir. Bu nedenle farklı hüküm beyan eden bir müctehidin kınanması ictihadın tabiatına aykırı olmasından ötürü doğru değildir. İbn Teymiyye, naslara muhalefet edenlere karşı sertliği ile bilinen bir âlimdir. Ancak yazdığı eser olan Ref‘u’l-melâm’da müctehid imamların hadislere aykırı olan fetvalarına karşın onları savunmaktadır. Bu çalışmada İbn Teymiyye’nin “âlimlerin savunusu” sayılacak mezkûr çalışmasını baz alarak hadislerin terkinde âlimlerin mazur sayılması yönündeki yaklaşımı ele alınacaktır.
