تحلیل مکانی و زمانی زمین‌لرزه‌های ایران در طی سال‌های 1907 تا 2023

Abstract

موقعیت زمین­ساختی ایران سبب شده است تا این کشور پتانسیل لرزه­خیزی بالایی داشته باشد. با توجه به اینکه زمین­لرزه با خسارات جانی و مالی زیادی همراه است و مطالعه در این زمینه دارای اهمیت بالایی است، در این پژوهش به تحلیل مکانی و زمانی زمین­لرزه­های رخ داده در ایران پرداخته شده است. این پژوهش بر مبنای روش­های کمی است. مهم­ترین داده­های پژوهش، لایه رقومی ارتفاعی 30 متر SRTM، لایه رقومی گسل­های ایران و همچنین اطلاعات مربوط به کانون زمین­­لرزه­های ثبت شده در ایران در طی سال­های 1907 تا 2023 (1402-1286) است که از سایت USGS تهیه شده است. مهم­ترین ابزارهای پژوهش ArcGIS و SPSS بوده است. با توجه به اهداف مورد نظر، در این پژوهش ابتدا به آنالیز مکانی و سپس آنالیز زمانی زمین­لرزه­های رخ داده پرداخته شده است. بر اساس نتایج حاصله، در طی دوره زمانی موردمطالعه، 7139 زمین­لرزه با بزرگای بیش از 3 ریشتر در ایران ثبت شده است که 12 زمین­لرزه بیش از 7 ریشتر بزرگا داشته­اند (بر این اساس حدوداً هر 10 سال یک‌بار شاهد یک زمین­لرزه بیش از 7 ریشتری در ایران بوده­­ایم). نتایج آنالیز مکانی و تحلیل فضایی زمین­لرزه­های رخ داده نشان داده است که از نظر کمی و تعداد کانون­های زمین­لرزه، مناطق جنوب غربی کشور دارای بیش­ترین پتانسیل لرزه­خیزی هستند ولی از نظر زمین­لرزه­های با بزرگای بالای 7 ریشتر، مناطق شرقی و شمال غربی کشور دارای پتانسیل بالاتری هستند. همچنین مناطق مرکزی کشور، خصوصاً مناطق مجاور شهر اصفهان، دارای کم­ترین پتانسیل لرزه­خیزی هستند. نتایج آنالیز زمانی زمین­لرزه­های رخ داده نیز نشان داده است که بیش­ترین تعداد زمین­لرزه­های رخ داده مربوط به ماه­های فروردین و اردیبهشت و ساعات اولیه بامداد بوده است.

Keywords

• منطقه‌بندی خطر زلزله
• تحلیل خطر لرزه‌ای
• تحلیل مکانی و زمانی زلزله
• گسل‌های فعال
• گسل‌های زاگرس و نایبند