چالش‌های فرارسی فناورانه در صنعت هسته‌ای و توسعه الگوی قابلیت‌سازی در این صنعت

Abstract

توسعه کاربردهای فناوری‌های هسته‌ای در حوزه‌های انرژی، پزشکی، کشاورزی و صنعتی در سال‌های اخیر موجب توجه کشورها به نوآوری هسته‌ای شده‌است. باتوجه به این‌که ورود به این صنعت نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان، پرریسک و بلندمدت است باید برای کاهش ریسک ورود، از تجارب سایر کشورها الگوبرداری شود. در پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی توسعه قابلیتهای صنعت‌هسته‌ای از منظر نظریه فرارسی فناورانه ، مبتنی بر تجربه کشور کره‌جنوبی و توسعه آن با تجربه سایر کشورهای پیشرو، از مرور نظام‌مند برای جمع‌آوری منابع و از روش تحلیل مضمون برای تحلیل آن استفاده شده‌است. بدین منظور با جستجو در پایگاه داده‌ای اسکوپوس حول موضوع «نوآوری و فرارسی در صنعت‌هسته‌ای» مجموعا ۲۱7 منبع داده‌ای یافت‌شد که پس از چندمرحله غربال‌گری ۱6 مقاله اصلی مرتبط جهت بررسی عمیق‌تر بدست آمد. با مرور دقیق این مقالات و تحلیل مضامین، الگویی مشتمل بر مؤلفه‌های «نظام نوآوری»، «بازبودن» و «نظام حکمرانی» برای توسعه نوآوری هسته‌ای و فرارسی فناورانه بدست آمد. در ادامه این الگو براساس نظر متخصصین داخلی، با شرایط صنعت‌هسته‌ای ایران اصلاح شد. نتایج نشان داد برای عبور از دو چالش اساسی در توسعه صنعت‌هسته‌ای یعنی «ضعف هماهنگی درونی بازیگران صنعت» و «ارتباط ضعیف صنعت با بازار و محیط بیرونی» باید تغییراتی در هر سه مؤلفه الگو ایجاد شود تا براساس تسهیل یادگیری زمینه فرارسی فناورانه در این صنعت فراهم شود.

Keywords

• نوآوری هسته‌ای
• قابلیت‌های فناورانه
• تجاری‌سازی
• فرارسی فناورانه
• الگو