مطالعه خصوصیات فیزیولوژیک و فعالیت آنزیم سوپر اکسید دسموتاز دو رقم حساس و متحمل به شوری گندم در مراحل مختلف رشد در اثر آبیاری با آب شور

Abstract

به منظور بررسی اثر شوری در سه مرحله رشدی بر فعالیت آنزیم سوپر اکسید دسموتاز و برخی از خصوصیات فیزیولوژیک دو رقم گندم، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی پژوهشکده کشاورزی، پزشکی و صنعتی هسته ای کرج اجراء شد. تیمار زمان نمونه برداری در سه مرحله رشدی (پنجه زنی، گرده افشانی و 10 روز پس از گرده افشانی) در پلات اصلی و ترکیب دو رقم گندم به نامهای بم (مقاوم به تنش شوری) و تجن (حساس به تنش شوری) به همراه پنج تیمار شوری (3/1، 6، 8، 10 و 12 دسی زیمنس بر متر) به صورت فاکتوریل در پلات‌های فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج آزمایش نشان داد تنش شوری در طول فصل رشد مقدار نسبی آب گیاه (RWC) را کاهش داد و سبب افزایش میزان کل کلروفیل، مالوندآلدئید (MDA) و میزان پروتئین‌های محلول در هر دو رقم مورد بررسی شد. فعالیت آنزیم سوپر اکسید دسموتاز (SOD) نیز در شرایط آبیاری با آب شور به طور معنی داری افزایش یافت. نتایج حاکی از آن بود که رقم مقاوم بم که در شرایط تنش شوری از مالوندآلدئید پائین تر، مقدار نسبی آب کمتر، پروتئین بیشتر و میزان کلروفیل کمتری برخوردار بود، بیشترین فعالیت آنزیم سوپر اکسید دسموتاز را نیز در مقایسه با رقم تجن از خود نشان داد. رقم حساس تجن در شرایط تنش در مقایسه با شاهد RWC و میزان کلروفیل بالاتری از خود نشان داد، اما افزایش در شاخصهای فیزیولوژیکی مذکور با فعالیت بیشتر آنزیم SOD همراه نبود. بنابراین به نظر می‌رسد عدم افزایش کافی در فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان در رقم تجن منجر به کاهش توانائی گیاه جهت تحمل صدمات ناشی از تنش شوری می‌گردد، لذا رقم حساس به شوری تجن با استفاده از مکانیز م‌های اجتناب از شوری مانند حفظ مقادیر بالاتر RWC و افزایش میزان کلروفیل به مقابله با تنش شوری پرداخته است. بنابراین به نظر می‌رسد، مطالعه برخی از صفات فیزیولوژیک مهم در حساس ترین مراحل رشدی گیاه می‌تواند در تعیین میزان تحمل به شوری ارقام گندم موثر باشد.