ساخت‌های همسانی در زبان فارسی

Abstract

ساخت‌های همسانی به سببِ شباهت صوری و معنایی با ساخت‌های تشابهی، به شیوة مطلوبی مورد پژوهش قرار نگرفته‌اند. هسپلمت و همکاران (Haspelmath et al, 2017) بر مبنای بررسی‌های رده‌شناختی، شش گونه پایه از ساخت‌های همسانی را به صورت الگوهای جداگانه‌ای ارائه می‌کنند و بر اساس این شش الگو، سه تعمیم بینازبانی را نیز ارائه می‌دهد. در پژوهش حاضر، با بررسی ساخت‌های همسانی در زبان فارسی به این نتیجه دست یافتیم که در این زبان می‌توان به وجود چهار گونه از شش گونه ساخت‌های پایه موردِ اشاره در زبان فارسی معتقد بود و دو گونة دیگر نیز به صورت مشروط مورد پذیرش هستند. نگارندگان با بررسی دیگر شیوه‌های بیانِ ساخت‌های همسانی در زبان فارسی، گونة هفتمی از ساخت‌های موردِ اشاره را نیز ارائه می‌دهند. همچنین در پیوند با تعمیم‌های مطرح‌شده، تعمیم‌های یک و دو در زبان فارسی معتبر بوده‌اند، ولی بخش نخستِ تعمیم سه، با داده‌های زبان فارسی ناسازگار است. شاید دلیل آن را بتوان به ماهیتِ ترتیبِ واژگانیِ آزاد زبان فارسی نسبت داد. گفتنی است که داده‌های پژوهش حاضر بر مبنای پیکره‌ای متشکل از متن کتاب‌های داستانیِ نزدیک به زبان گفتار، گفتارِ عادیِ گویشوران و شِّم زبانی نگارندگان فراهم شده‌اند.

Keywords

• ساخت‌های همسانی
• ساخت‌های تشابهی
• تعمیم بینازبانی