Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi (Oct 2018)
Bilecik Çevresindeki Demir Cürufları
Abstract
Demir, insanlık tarihinin en stratejik madenlerinden biri olmuştur. Saban ve benzeri tarım aletleri ile üretim ekonomisinin başta gelen araçları, bu madenden imal edildiği için demir, insanlığa yeni ufuklar açmıştır. Diğer taraftan aynı madenden imal edilen kılıç, mızrak, ok uçları gibi savaş aletleri ise; tarihi süreç içinde toplumlararası mücadelenin adeta belirleyici unsurları haline gelmiştir. Türkler, demir madenini her iki amaç doğrultusunda başarılı bir şekilde kullanmak suretiyle dünya tarihinde, belirleyici bir rol oynamışlardır. Anadolu’nun Türkleşmesi sürecinde demiri işleyebilme becerileri, Türkleri Anadolu’nun egemen toplulukları karşısında avantajlı konuma getirmiş olmalıdır. Çalışmamıza temel teşkil eden Bilecik çevresinde tespit edilen demir cüruflarına da bu cihetten yaklaşılmıştır. Orta Sakarya vadisi, uzun bir süre “uc” bölgesi olarak gaza faaliyetlerine ev sahipliği yapmıştır. Aynı bölge, bir yandan da yerli Bizans idarecilerinin baskısı altında kalmış ve nihayetinde iki taraf arasında, mücadelenin en canlı olduğu saha olma özelliğini uzun süre devam ettirmiştir. Uclarda yaşayan Türkmen unsurların hem burada varlıklarını devam ettirebilmek hem de gaza faaliyetlerini yürütebilmek için ihtiyaç duydukları silahların hammaddesi demirdir. Saha çalışmaları sonucu tespit edilen demir ergitme alanları, bu faaliyetin lokal ve gözden uzak alanlarda yapıldığını ortaya koymuştur. Diğer yandan çalışma ile demir cevheri yataklarının tespitine de çalışılarak ergitme sahaları ile bağlantıları incelenmiştir.
