Danisname Beşeri ve Sosyal Bilimler Dergisi (Mar 2023)
İbn Haldun’un Galip-Mağlup Dikotomisinde Güç İlişkisinin Sosyolojik Analizi
Abstract
Bu makalede, İbn Haldun’un mağlup toplumun tepkileri ile ilgili görüşleri temelinde, güç mücadelesine giren toplumlar arasında mücadeleyi kazanmanın ve kaybetmenin her iki toplum açısından ortaya çıkardığı sonuçlar ele alınmaktadır. Galip ve mağlubun tarih içindeki sürekli değişimi ile güç kavramının bizzat kendisi arasında ilişki kurulmuştur. Gücün süreç içerisindeki sürekli değişiminin, güçlüyü de değiştirdiği ifade edilmiştir. Tarih boyunca hemen her asırda devam eden güç mücadelesinin bir sonucu olarak “galip ve mağlup” diye adlandırılan iki farklı toplum ortaya çıkmıştır. Güce bağlı olarak ortaya çıkan bu ikili yapı aynı şekilde yine gücün bir ürünü olan “Güç Yanılgısı” olgusundan da etkilenmiştir. Böylece tarih; güç mücadelesi, güç dönüşümü ve güç yanılgısı üçlüsünün tekrar ettiği bir sahne haline gelmiştir. İbn Haldun’a göre tarih boyunca var olan güç mücadelesi sürecinde mağlup toplum üç tür tepki geliştirmektedir. Mücadelenin mağlubu ya güçlünün kemal mertebesinde olduğuna inanıp nefsinin aldanışı sonucu güce hizmet etmekte ya mağlubiyetinin sebebini güçlünün kültür ve diniyle açıklamakta ya da mağlubiyetin ortaya çıkardığı miskinlik ve öğrenilmiş çaresizlikle her konuda mücadele etmeyi bırakmaktadır. Bu durumun, güç mücadelesine girecek her bir devletin mağlup olmayı da göze alarak yeniden doğuşu hangi noktaya dayandırması ve kurtuluş çözümleri konusunda nasıl bir metot izlemesi gerektiği konusunda önemli bir kriter olduğu görülmektedir. Çalışmada, makro bağlamda dolaylı gözlem yapılarak ulaşılabilen miktarda kaynak taranıp incelenerek problem analiz edilmeye çalışılmıştır.
Keywords
