Maddî Delillerden Hareketle Allah’ın Varlığının Temellendirilmesi: Şa‘râvî Örneği

Abstract

Allah’ın varlığı meselesi her dönemde felsefî ve teolojik tartışmaların en önemli ve temel meselelerinden birini teşkil etmiştir. Allah’ın duyu ve tecrübeye konu olmaması varlığının temellendirilmesi için farklı yollara başvurmayı gerekli kılmıştır. İtikadın ispatı ve savunusu noktasında Şa‘râvî de dönemin ve şartların dinamiklerini zorlamış bu hususta kendine özgü bir metot benimseyerek Allah’ın varlığına dair deliller arz etmiştir. O, evrenin yapısından, Kur’ân’daki gaybî ve tarihî haberlerden hareketle mantığa dayalı, akla hitap eden ikna edici deliller sunmuş, Allah’ın varlığını temellendirmeye girişmiştir. Allah’ın varlığını inkâr eden natüralist, materyalist, ateist ve darwinist anlayışları reddederek evrendeki yaşamın kör tesadüflere ve maddeye bağlanılamayacağını tabiata ve maddeye hayat verenin yüce bir varlık ve kuvvet sahibi olması gerektiğini ve bunun da ancak Allah olabileceğini mantıkî delillerle ortaya koymuştur. Bu çalışmada Şa‘râvî’nin naklî delillerin yanı sıra astronomi, jeoloji, jeofizik ve oşinografi gibi pek çok bilim dalından hareketle Allah’ın varlığını nasıl temellendirdiği, mezkûr problemin izahına dair ortaya koyduğu farklı fikir, düşünce, analiz ve yaklaşım tarzının ne olduğunun tespiti amaçlanmaktadır.

Keywords

• kelâm
• şa'râvî
• madde
• varlık
• tabiat