تدوین و اولویت‌بندی ساختارهای توسعة زنجیرة ارزش مرکبات جنوب کرمان و الزامات پایداری آن

Abstract

در مطالعه حاضر، الگوی مطلوب زنجیره ارزش مرکبات جنوب کرمان با توجه به مؤلفه‌های اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، زیست‌محیطی و ساختاری مورد بررسی قرار گرفت. برای تهیه اطلاعات مورد نیاز، از روش‌ تکمیل پرسشنامه از طریق برگزاری جلسات توجیهی به‌صورت مشارکتی برای خبرگان، متخصصان و کارشناسان مرتبط با تولید و تجارت صنعت مرکبات منطقه (25 نفر) استفاده شد. به‌منظور تجزیه‏ وتحلیل داده‌ها، محاسبه وزن معیارها و دستیابی به بهترین مدل زنجیره ارزش مرکبات، از روش فرآیند تحلیل سلسله‏ مراتبی (AHP) بهره گرفته شد. نتایج مطالعه نشان داد که بر اساس مجموع چهار معیار اصلی و 21 زیرمعیار مورد مطالعه، از بین مدل‌های چهارگانه کسب‏ وکار در زنجیره ارزش، مدل «بازارساز» به‌عنوان بهترین مدل با بیشترین وزن نسبی (427/0) حائز رتبه اول و مدل «لایه‌ای» به‌عنوان کم‌اهمیت‌ترین مدل با وزن نسبی 09/0 حائز رتبه چهارم شناخته شد؛ افزون بر این، مدل‌های «یکپارچه» و «ارکستر»، به‌ترتیب، با وزن‌های نسبی 277/0 و 196/0 در رتبه‌های دوم و سوم اهمیت قرار گرفتند. معیارهای یادشده با نرخ ناسازگاری 04/0 برآورد شد که قابل اعتماد بودن قضاوت‌های نخبگان را به اثبات می‌رساند. همچنین، معیار اقتصادی، به‌عنوان مهم‏ترین معیار با وزن 361/0 در انتخاب بهترین مدل زنجیره ارزش مرکبات، نقش اصلی را ایفا کرده و رتبه اول را به‌خود اختصاص داده است؛ معیارهای زیست‌محیطی، ساختاری و فرهنگی نیز به‌ترتیب، با وزن‌های 333/0، 214/0 و 092/0، در رتبه‌های دوم تا چهارم اهمیت قرار گرفتند. از این‌رو، مدل «بازارساز» می‌تواند به‌عنوان بهترین و اولین اولویت مدل توسعه زنجیره ارزش مرکبات جنوب کرمان مورد تأکید برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران قرار گیرد. سرانجام، پیشنهاد می‌شود که تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان کشور، از طریق اعمال سیاست‌های تشویقی و حمایتی در یک دوره کوتاه‌مدت، اقدام به جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی کنند تا صنعت مرکبات کشور هرچه سریع‏تر، متناسب با تولید مرکبات کشور، رشد و توسعه یابد.

Keywords

• : مرکبات
• فرآیند تحلیل سلسله ‏مراتبی (ahp)
• منطقة جنوب کرمان (استان)
• مدل‌های زنجیرة ارزش