تأثیر مالیات بر معادلات ساختاری بخش تقاضای اقتصاد کلان ایران با استفاده از رویکرد بیزین

Abstract

نقش نظام مالیاتی بر مبنای سه هدف عمده اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بنا نهاده شده و اهداف سیاسی و اجتماعی نیز تحت تأثیر اهداف اقتصادی وضع مالیات، جنبه‌‌های درآمدزایی برای دولت و چگونگی اثرگذاری آن بر سایر بخش‌های فعالیتی اقتصاد قرار دارد. در ادبیات نظری اقتصاد، مالیات‌‌ها نقش اساسی در تأمین درآمد دولت‌‌ها جهت ایفای وظایف هزینه‏ای برعهده دارند و اجرای هر سیاست مالیاتی نیازمند بینش مطلوبی از عملکرد آن اقتصاد است. در این مطالعه، از رویکرد بیزین و مدل پایه‏ای کلاین به‌منظور بررسی ساختار تقاضای ایران طی سال‏های 1395-1368 استفاده شده که امکان بررسی تأثیر متغیرهای سیاستی بر تقاضای کل را به شکل معتبر ارائه می‌دهد. از مزایای رویکرد بیزین استفاده از اطلاعات غیر داده‌ای جهت به‏دست آوردن تصویری شفاف از وضعیت اقتصاد در نتیجه تغییر و تحولات اقتصادی است. در این پژوهش به‌منظور کدنویسی و تخمین مدل بیزین از بسته نرم‏افزاری RJAGS استفاده ‌شده است. نتایج مطالعه نشان داد که به‌منظور قطع وابستگی دولت به درآمدهای نفتی و تقویت اهداف درآمدزایی، از آن‌جا که اثر کل مالیات‌‌ها بر درآمد و مصرف چندان نیست (افزایش یک هزار میلیارد ریال در مالیات‌‌ها منجر به کاهش مصرف تنها حدود 200 میلیارد ریال خواهد شد)، بنابراین در راستای تقویت اهداف درآمدزایی، دولت می‌تواند به نحو بهتر و سریع‌‌تر برای رسیدن به درآمدهای پایدار مورد نظر اقدام نماید. نتایج همچنان بیان‌گر این واقعیت است که افزایش مخارج کل دولت‌‌ها به میزان 1000 میلیارد ریال حدود 290 میلیارد ریال مصرف را افزایش می‌دهد.

Keywords

• رویکرد بیزین
• مالیات‌‌
• مخارج
• معادلات ساختاری
• مدل ساختاری کلاین