اثر محلول‌پاشی متانول بر عملکرد و اجزای عملکرد دو رقم کلزا (Brassica napus L.) در شرایط دیم

Abstract

کمبود آب یکی از عوامل اصلی محدودکننده‌ی رشد و تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک محسوب می‌شود. شواهد متعددی در زمینه اثر مثبت متانول بر خصوصیات رشدی گیاهان سه کربنه در شرایط تنش خشکی وجود دارد. به‌منظور بررسی اثر محلول‌پاشی متانول بر صفات مورفولوژیک و عملکرد دو رقم کلزا در شرایط دیم، آزمایشی مزرعه‌ای به‌صورت کرت‌های خرد شده و در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 95-1394 در شهرستان لالی استان خوزستان اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل دو رقم کلزا (هایولا 401 و دلگان) و چهار سطح محلول‌پاشی متانول (شاهد، 5، 10 و 15 درصد حجمی) بودند. هم‌زمان با مرحله ساقه رفتن محلول‌پاشی در دو نوبت و با فاصله 10 روز روی قسمت‌های هوایی بوته‌های کلزا انجام شد. بر اساس نتایج اثر تیمار محلول‌پاشی متانول و همچنین اثر رقم بر ارتفاع بوته کلزا، تعداد شاخه جانبی، تعداد دانه در خورجین معنی‌دار بود. رقم هایولا 401 از نظر کلیه صفات مورد بررسی به غیر از وزن هزار دانه نسبت به رقم دلگان برتری داشت. بیشترین تعداد خورجین در گیاه، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته و تعداد شاخه جانبی در تیمار محلول‌پاشی متانول با غلظت 10 درصد مشاهده شد که به‌ترتیب 8، 8، 12، 19 و 28 درصد بیشتر از تیمار شاهد بود. برهمکنش تیمارهای آزمایشی بر عملکرد دانه کلزا، عملکرد زیستی و شاخص برداشت دانه در سطح یک درصد معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد دانه کلزا (1114 کیلوگرم در هکتار) در رقم هایولا 401 و در شرایط محلول‌پاشی متانول با غلظت 10 درصد حجمی مشاهده شد و کمترین عملکرد دانه (785 کیلوگرم در هکتار) در رقم دلگان و در تیمار شاهد مشاهده شد. محلول‌پاشی متانول در هر دو رقم باعث افزایش عملکرد و اجزای عملکرد شد، با این‌حال بیشترین اثرات مثبت در تیمار محلول‌پاشی با غلظت 10 درصد مشاهده شد و در غلظت بالاتر به دلیل اثرات سمیت احتمالی تا حدودی از اثرات مثبت محلول‌پاشی متانول کاسته شد.

Keywords

• تنش خشکی
• شاخص برداشت
• عملکرد زیستی
• گیاهان زراعی