Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Aug 2008)
AVRASYA STEPLERİNDE İLK GAZİLER
Abstract
Bu çalışmada Gaza ideolojisinin bir müessese haline gelme süreci ele alınarak, daha önce Ortadoğu’daki benzer kuruluşlar olan çeşitli erkek topluluklarıve Fütüvvet teşkilatıile ilgisi ortaya konmuştur. Türkistan’da çeşitli Türk boylarının İslamlaşmasında gaza müessesesinin büyük rolü olmuştur. Eski Türklerin Alplar teşkilatıkolayca Gaziler teşkilatına dönerken, savaşlardaki ganimet kazancıyerini kılıç hakkına bırakıyordu. Böylece İslamiyet Horasan ve Maveraünnehir’de Türkler arasında dünya görüşlerine ve hayat şartlarına uygun olarak yayılma zemini bulmuştur. Bölgede kurulan ilk Müslüman Türk devletleri, aynızamanda Halifeliğin hamisi ve İslamiyet’in yeni önderleri olarak Orta Asya’dan Avrasya’ya, Hindistan’dan Anadolu’ya kadar uzanan genişbir sahada İslamiyet’i yaymışlardı. Bağdad sufizminde Fütüvvet’in dışa dönük özelliği ile Horasan sufizminde Melamiliğin içe dönük yönü Gaziliğin mistik karakterini oluşturmuştur. Orijinal anlamda yağma akınıve ganimet peşinde koşmayıifade eden gaza, zamanla değişim geçirerek mistik özellikler taşıyan bir kutsal savaşideolojisi anlamınıkazanmıştır.
