Pizhūhish/hā-yi tulīd-i giyāhī (Nov 2015)
تأثیر سطوح مختلف نیتروژن، کودهای زیستی و نانونیتروژن بر برخی صفات کمی و کیفی سویا ((Glycine max L. در منطقه داراب (استان فارس)
Abstract
سابقه و هدف: سویا از جمله گیاهانی است که برای تولید محصول احتیاج به مقادیر فراوانی نیتروژن دارد. امروزه کودهای زیستی به عنوان جایگزینی برای کودهای شیمیایی نیتروژنه با هدف افزایش باروری خاک و تولید پایدار محصولات کشاورزی مطرح هستند. در این بین استفاده از باکتری‌های همزیست با سویا و کود زیستی نیتروکسین، که حاوی مؤثرترین باکتری‌های تثبیت کننده نیتروژن از جنس ازتو-باکتر و آزسپیریلیوم می‌باشد، و نانو کودهای حاوی نیتروژن، مورد توجه قرار گرفته‌اند. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر سطوح مختلف نیتروژن، کودهای زیستی و نانونیتروژن بر برخی صفات کمی و کیفی سویا رقم ویلیامز انجام شد. مواد و روش‌ها: آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار و با 12 تیمار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس (داراب) در تابستان 1392 اجرا شد. عامل اصلی شامل نیتروژن معدنی (0، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره) و عامل فرعی منبع نیتروژن (ریزوبیوم جاپونیکوم، نانو نیتروژن، نیتروکسین و شاهد) بود. در این پژوهش عملکرد، اجزای عملکرد و محتوای روغن و پروتئین سویا اندازه‌گیری شدند. یافته‌ها: نتایج نشان داد که برهم‌کنش نیتروژن و منبع نیتروژن برای عملکرد دانه، شاخص برداشت، فاصله اولین غلاف از سطح خاک و پروتئین دانه معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد دانه (2018 کیلوگرم در هکتار) در تیمار 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به همراه کاربرد ریزوبیوم بدست آمد و کمترین میزان عملکرد دانه در تیمار بدون مصرف کود شیمیایی مشاهده شد. به طور کلی با افزایش کود نیتروژن مصرفی، وزن هزار دانه افزایش یافت. به طوری که بیشترین وزن هزار دانه (98/110 گرم) در سطح 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار مشاهده شد .بیشترین میزان عملکرد زیستی مربوط به کاربرد ریزوبیوم به میزان (4/4508 کیلوگرم در هکتار) بود. حداکثر شاخص برداشت (24/44 درصد) در تیمار 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به همراه کاربرد ریزوبیوم بدست آمد. بیشترین فاصله اولین غلاف از سطح خاک (56/9 سانتی‌متر) در تیمار کودی 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن همراه با کاربرد ریزوبیوم مشاهده شد. بیشترین میزان پروتئین دانه به ترکیب تیماری 150 کیلوگرم نیتروژن و تلقیح ریزوبیوم تعلق داشت. بیشترین درصد روغن هم در تیمار بدون مصرف کود و کمترین میزان آن در تیمار 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد. بیشترین عملکرد روغن از کاربرد ریزوبیوم جاپونیکوم (31/386 کیلوگرم در هکتار) ایجاد گردید. نتیجه‌گیری: بطور کلی برای تولید سویا رقم ویلیامز در منطقه داراب مصرف 75 کیلوگرم نیتروژن به همراه کاربرد باکتری ریزوبیوم پیشنهاد می‌گردد، که نسبت به مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن (عرف منطقه) موجب کاهش مصرف کود شیمیایی نیتروژنه به میزان50 درصد می‌گردد.
