Jilvah-i hunar (May 2020)
بررسی معنا در سوره یوسف و نمود آن در نگاره‌های ایرانی با رویکرد دلالت‌های صریح و ضمنی
Abstract
سوره یوسف(ع) یکی از عالی‌ترین نمودهای تصویرپردازی در میان داستان‌های قرآنی است. این سوره دارای چنان جوهری است که باعث شده مفسران و هنرمندان آن را در قاب واژگان و قاب تصاویر به نمایش درآورند و دریچه‌ای، نو پیش روی مخاطب بگشایند. هدف اصلی این پژوهش، یافتن ساختار تشکیل دهنده دو متن نوشتاری و تصویری این قصه است، که هم‌دیگر را در ترکیب بندی منسجم، تقویت کرده‌اند. اما در این جستار با این پرسش‌ها روبه رو می‌شویم: 1) چگونه مولفه‌های تصویری سوره حضرت یوسف(ع) در تفاسیر و نگاره‌ها بازنمایی شده‌اند؟ 2) چگونه دلالت‌های صریح و ضمنی از سوره یوسف(ع) در تفاسیر و نگاره‌های ایرانی به کار برده شده‌اند؟ برای این منظور، با بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی در ابتدا، تصاویری را -که منطبق بر آیات بودند- از بین نگاره‌های موجود در موزه‌ها انتخاب شد و در گام دوم، مولفه‌های تصویری سوره یوسف(ع) را در تفاسیر با نگاره‌ها تطبیق داده شد و بر اساس دلالت‌های صریح و ضمنی مورد تحلیل قرار گرفت. نگارگر با توجه به رمزگان تجسمی، سعی دارد تا در گام نخست، مخاطب را با داستان آشنا کند؛ و در لایه‌های پنهان، معناهای عمیق تری از آیات را تصویر نماید. بررسی‌ها نشانگر این مطلب هستند که نگارگر با انتقال این مولفه‌ها از متن نوشتاری به متن تصویری و با استفاده از رمزگان تجسمی سعی در انتقال معانی و مفاهیم موجود در آیات و تفاسیر را دارد.
Keywords
