تأثیرپذیری برخی شاخص¬های اکوفیزیولوژیک خاک از تغییر کاربری اراضی در جلگه سلدوز ( نقده - آذربایجان¬غربی)

Abstract

چکیده شاخص‌های اکوفیزیولوژیک خاک بسیار حساس بوده و از طریق آن­ها می‌توان به میزان و نوع تغییرات در اکوسیستم خاک پی برد. این مطالعه به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با دو فاکتور کاربری اراضی در سه سطح (مرتع، باغ سیب و زراعت) و عمق خاک در دو سطح (30-0 و 60-30 سانتی­متر) و با پنج تکرار در منطقه میرآباد جلگه سلدوز نقده واقع در استان آذربایجان‌غربی در پهنه­ای به مساحت 200 هکتار انجام گردید. شاخص‌های اکوفیزیولوژیک خاک شامل تنفس پایه، تنفس ناشی از بستره، کربن بیوماس میکروبی، نیتروژن بیوماس میکروبی، فسفر بیوماس میکروبی، کربو‌هیدرات­ها، سهم متابولیک، سهم میکروبی و شاخص‌های شیمیایی شامل کربن آلی، pH، EC، درصد کربنات کلسیم معادل و شاخص‌های‌ فیزیکی شامل بافت خاک و درصد خاکدانه‌های پایدار در آب اندازه‌گیری شدند. نتایج نشان داد که شاخص‌های اکوفیزیولوژیک خاک در کاربری‌های زراعت و باغ سیب نسبت به مرتع دست نخورده (شاهد) کاهش معنی‌داری دارند. کاهش تنفس پایه در کاربری باغ سیب و زراعت نسبت به کاربری مرتع در عمق 30 – 0 به ترتیب 29/49، 97/43 درصد و در عمق 60 – 30 به ترتیب 1/67، 79/65 درصد بود. کاهش معنی­دار تنفس پایه با افزایش عمق خاک به ترتیب در کاربری­های مرتع، باغ سیب و زراعت 79/54، 98/49، 95/52 درصد به دست آمد. نتیجه این تحقیق نشان داد که کیفیت و سلامت خاک در اثر تغییر کاربری از مرتع به زراعت و باغ سیب طی 50 سال اخیر در منطقه مورد مطالعه کاهش معنی­داری پیدا کرده است.

Keywords

• شاخص‌های اکوفیزیولوژیک خاک
• سلامت خاک
• کاربری اراضی
• کیفیت خاک
• تنفس پایه خاک