پهنه‌بندی آگرواکولوژیکی نظام‌های تولید گندم (Triticum aestivum L.) دشت کشاورزی شاوور خوزستان با به‌کارگیری فناوری RS و GIS

Abstract

استفاده درست و بهینه از اراضی کشاورزی مستلزم ارزیابی دقیق منابع آگرواکولوژیکی بوم‌نظام تولید یک منطقه است، و یکی از ساز‌و‌کارهای مؤثر برای درک این توانمندی پهنه‌بندی اگرواکولوژیکی می‌باشد. در این مطالعه، به‌منظور پهنه‌بندی اگرواکولوژیکی نظام‏های تولید گندم آبی (Triticum aestivum L.) دشت کشاورزی‌خیز شاوور خوزستان از تصاویر ماهواره‌ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. پس از پهنه‌بندی در نهایت، هشت پهنه اگرواکولوژیکی به‌دست آمد. سپس مشخصات اقلیم، خاک و توپوگرافی هر پهنه با نیازهای رویشی گندم مقایسه و کلاس‌های تناسب اراضی با استفاده از روش پارامتریک (ریشه دوم) و استوری تعیین شدند. نتایج نشان داد که کلاس تناسب اقلیم برای محصول گندم بسیار مناسب (S1) می‌باشد. بر اساس این روش‌ها به‌ترتیب تقریباً 42 و 58 درصد اراضـی در کـلاس‌های نسبتاً مناسب (S2) و تناسب بحرانی (S3) قرار گرفتند. علاوه‌براین، از محدودیت‌های عمده در منطقه شامل حاصلخیزی ضعیف خاک، کمبود ماده آلی، پایین بودن ظرفیت تبادل کاتیونی (C.E.C) و هم‌چنین شور و سدیمی بودن اراضی می‌باشد. پتانسیل تولید گندم نیز با استفاده از روش فائو محاسبه، و مقدار آن 6823 کیلوگرم در هکتار به‌دست آمد. هم‌چنین پتانسیل تولید اراضی در هر یک از پهنه‌ها، نیز برآورد شد، که به‌دلیل اثرات عوامل محدودکننده فوق‌الذکر پتانسیل تولید اراضی گندم در پهنه‌های موسوم به اراضی خلف عزیز (A)، بام دژ (B)، الهایی (C)، علی چعب (D)، کرخه (E)، عبدالخان (F)، سید عباس (G) و بیت حاتم (H) به‌ترتیب 28، 60، 60، 60، 55، 52، 40 و 51 درصد کاهش نشان داد که با اصلاح این محدودیت‌ها مثل اعمال مدیریت صحیح از قبیل افزایش ماده آلی به خاک و آب‌شویی اراضی می‌توان تولید محصول را در این بوم‌نظام‌ها افزایش داد.

Keywords

• اگرواکولوژیک
• پتانسیل تولید
• پهنه ‌بندی
• تناسب اراضی
• گندم