History Studies (Feb 2023)
HARAPPA – İNDUS MEDENİYETİNDE MÜHÜRLER
Abstract
MÖ 3000-1500 yılları arasında İndus ve Saraswati Nehirleri Vadisinde kendine özgü yaşam biçimine sahip olan toplumlar, Harappa – İndus olarak isimlendirilen medeniyeti meydana geliştirmiştir. Bu medeniyetin insanları, hayatlarının devamlılığını sağlamak amacıyla özgün teknolojiler geliştirmişlerdir. MÖ 3. ve 4. binyıl gibi erken dönemlerde sulama kanalları, hamamlar, gelişmiş drenaj sistemleri ve büyük tahıl ambarları inşa etmişlerdir. Harappa – İndus medeniyetinin oluştuğu coğrafya doğal kaynaklar bakımından oldukça zengin olup bölgede yaşayan insanlar coğrafyanın artılarını değerlendirmiştir. Bunun sonucunda verimli bir tarımsal üretim düzeni ve sistemli bir şekilde işleyen ticari yapı oluşmuştur. Harappa-İndus medeniyetinin mensupları maden işleme becerilerini artırırken geniş ölçekli hayvancılık faaliyeti de yürütmüşlerdir. Taş ve maden işçiliğinde gelişmişliklerinin en büyük kanıtı günümüze ulaşmış olan arkeolojik materyaller olmuştur. Ürettikleri ince işçilikli zanaat eserlerini kendileri kullandıkları gibi tüccar sınıfı vasıtasıyla komşu coğrafyalara da ulaştırmışlardır. Bu esnada ticari ilişkilerin düzenlenmesi ve güvenlik ihtiyacından dolayı çeşitli formda mühürler kullanılmıştır. Bu mühürler, temelde mülkiyet hakkının kime ait olduğunu gösterdiği gibi dönemin kültürel yapısı ile ilgili bilgilerde vermektedir. Harappa – İndus medeniyetinin yazısı halen çözümlenemediği için günümüze ulaşan metinlerden bilgi edinilememektedir. Bundan dolayı medeniyetin gelişiminin nasıl sağlandığı konusunda en anlaşılabilir verileri içeren mühürlerin önemi artmış ve araştırılması önem kazanmıştır. Bu çalışmada, Harappa – İndus medeniyetindeki mühürlerin yapımında kullanılan materyallerden yola çıkarak tipleri, stilleri ve biçimleri saptanıp kullanım amaçları ile önemi açıklanmaya çalışılacaktır.
