اثر کشت مخلوط با جو(Hordeum vulgare L.) ، بر عملکرد، کارایی مصرف زمین و کنترل علف هرز نخود دیم (Cicer arietinum L.)

Abstract

سابقه و هدف: کشت مخلوط یک راهکار مهم برای افزایش پایداری کشاورزی با افزایش تولید غذا و استفاده از زمین در واحد سطح در جهان است. کشت مخلوط عبارت است از کشت همزمان دو یا بیش از دو گونه در یک قطعه زمین در طول یک فصل زراعی، که یک روش مهم در توسعه سیستم تولید پایدار است. در بیشتر مواقع یکی از گیاهان وارد شده در کشت مخلوط گیاهی از خانوادة حبوبات است. نخود گیاهی است که نقش مهمی در کشاورزی پایدار و حاصلخیزی خاک دارد. مواد و روش‌ها: به منظور بررسی اثر کشت مخلوط نخود و جو بر اجزای عملکرد، عملکرد دانه و کنترل علف‌های هرز، آزمایشی در سال زراعی 99-1398 در مزرعه تحقیقاتی جهاد کشاورزی شازند انجام گرفت. آزمایش در قالب بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شد. تیمارهای مختلف آزمایشی شامل: 1-کشت خالص نخود بدون وجین علف‌های‌هرز، 2- کشت خالص نخود با وجین علف‌های‌هرز، 3- کشت خالص جو (مبارزه معمول کشاورزان با علف هرز)، 4- کشت مخلوط افزایشی 100 درصد نخود + 15 درصد جو بدون وجین، 5- کشت مخلوط افزایشی 100 درصد نخود + 30 درصد جو بدون وجین، 6- کشت مخلوط افزایشی 100 درصد نخود + 45 درصد جو بدون وجین، 7-کشت مخلوط افزایشی 100 درصد نخود + 60 درصد جو بدون وجین و 8- کشت مخلوط افزایشی 100 درصد نخود + 75 درصد جو بدون وجین بودند. ارزیابی کشت مخلوط بر اساس شاخص نسبت برابری زمین صورت گرفت.یافته‌ها: نتایج نشان داد که اکثر صفات مورد بررسی تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار گرفتند. بیشترین میزان عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه نخود (به‌ترتیب 334 و 99 گرم در متر مربع) به تیمار کشت خالص نخود با وجین علف‌های‌هرز تعلق گرفت. بیشترین میزان عملکرد بیولوژیک و دانه جو (به‌ترتیب 423 و 195 گرم در متر مربع) نیز در تیمار کشت خالص آن بدست آمد. در تیمار های کشت مخلوط، بیشترین عملکرد دانه نخود و جو (به‌ترتیب 94 و 190 گرم در متر مربع) به‌ترتیب در تیمارهای کشت مخلوط افزایشی 100 درصد نخود + 15 درصد جو و کشت مخلوط افزایشی 100 درصد نخود + 75 درصد جو بدست آمد. همچنین، تیمار های کشت مخلوط تراکم و وزن خشک کل علف‌های هرز را به طور معنی داری کاهش دادند. بطوریکه، کلیه تیمارهای کشت مخلوط دارای تراکم و بیوماس علف‌هرز کمتری نسبت به تک کشتی بدون وجین نخود بودند. کمترین میزان تعداد و بیوماس علف‌های هرز (به‌ترتیب 3/7 بوته در متر مربع و 60 گرم در متر مربع) به تیمار کشت مخلوط افزایشی 100 درصد نخود + 75 درصد جو تعلق گرفت. علاوه بر این، در کلیه تیمار های مخلوط شاخص‌های نسبت برابری زمین و ارزش نسبی بالاتر از یک بودند که نشان از سودمندی کشت مخلوط دارد. نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که، سیستم کشت مخلوط نخود-جو باعث کاهش عملکرد دانه نخود در مقایسه با تیمار تک کشتی با وجین می‌شود، اما به طور کلی در تیمارهای کشت مخلوط از لحاظ بهبود عملکرد اقتصادی و کارایی استفاده از زمین بهتر از تک کشتی آن‌ها بودند. بطور کلی، می‌توان اظهار داشت که کشت مخلوط نخود و جو، ضمن مهار بهتر علف‌های هرز مزرعه نخود، دارای عملکرد کل بیشتری نسبت به کشت خالص هر دو گونه نخود و جو بوده و کارایی استفاده از زمین را افزایش می دهد.

Keywords

• ارزش نسبی
• حبوبات
• رقابت
• نسبت برابری زمین
• عملکرد