Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (Mar 2020)
Afrasyab Duvar Resimlerinde Türk Gruplarının Yer Alış Biçimi
Abstract
Orta Asya’nın eski toplulukları arasında yer alan Soğdlar, tarihi kaynaklarda Sougdian ve Sougdi şeklinde yer almaktadır. Soğdlar, M.Ö. VI. yüzyıldan, M.S. X. yüzyıla kadar, özellikle Mâverâünnehir bölgesinde hüküm sürmüşlerdir. İpek yolu üzerinde ticaret ile uğraşan Soğdlar, Türkler ile yakın ilişkiler kurmuşlardır. Türk hâkimiyetinde kalan Soğdlar Türkler ile kültürel ve sanatsal etkileşimlere girmiş ve birbirlerinin sanatsal biçimlerini etkilemişlerdir. Soğdlara ait VII. yüzyılda yapılmış olan Afrasyab duvar resimleri konu ve teknik bakımdan oldukça önemlidir. Soğdlu hükümdar Varkhuman’un sarayının duvarlarında yer alan Afrasyab duvar resimlerinde farklı konular bir arada bulunmaktadır. Betimlenen konular arasında yönetimsel olarak hâkimiyetlerinde bulundukları Türklere atfen yapılmış betimlemeler özellikle, batı duvar resimlerinde yer almaktadır. Güney ve doğu duvarında, farklı yorumlamaları bulunan betimlemelerde Türklere ait olduğu ileri sürülen sahneler bulunmaktadır. Araştırmamızda duvar resimlerinde yer alan bu betimlemelerin görsel anlatımları ve sembolik anlatımları, Panovsky’nin ikonografik eleştirisi kuramı doğrultusunda çözümlenmiştir. Resimlerde yer alan Türklere ait olan semboller, renkler ve betimsel imgeler dönemin özellikleri doğrultusunda açıklanmıştır.
