تحلیل محتوای کتب منبع رشته‌های مشاوره و روان‌شناسی بالینی دانشگاه‌های ایران از لحاظ میزان توجه به نیازهای دینی/ معنوی

Abstract

کتب منبع دانشگاهی یکی از منابع مهم‌ یادگیری و آموزش دانشجویان است. به دلیل این اهمیت و با توجه به نقش مهم نیازهای دینی/ معنوی در سلامت روان، پنج کتاب منبع رشته‌های مشاوره و روان‌شناسی بالینی با نظر استادان و کارشناسان انتخاب و از نظر میزان توجه به برخی واحدهای دینی/ معنوی مانند ایمان به خدا یا خداباوری، اعتقاد به آخرت یا معاد، باورهای مذهبی، اعتقاد به روح یا روان غیرمادی، مناسک یا رفتارهای مذهبی (مثل نیایش، دعا، نماز، روزه و...)، خواندن کتاب مقدس، انگیزه یا هدف‌های معنوی، گذشت یا بخشش، توبه یا بخشیده‌شدن و شکر الهی، با روش تحلیل محتوا بررسی شدند. یافته‌ها نشان می‌دهد واحد ایمان به خدا یا خداباوری فقط در یکی از کتاب‌ها و آن هم به صورت محدود (چهار بار) بیان شده است. واحدهای توبه، شکر الهی، خواندن کتاب مقدس و اعتقاد به روح یا روان غیرمادی، در هیچ‌کدام از کتاب‌های منبع آورده نشده است. اعتقاد به آخرت در دو کتاب (یک بار با نگاه مثبت و چهار بار با نگاه منفی)، باورهای مذهبی در همه کتاب‌ها (26 بار با نگاه مثبت و پنج بار با نگاه منفی) آورده شده است. رفتارهای مذهبی در سه کتاب (شش بار)، انگیزه یا اهداف دینی/ معنوی در دو کتاب (پنج بار) و بخشش فقط در یک کتاب (یک بار) با نگاه مثبت مطرح شده است؛ بنابراین، واحد ایمان به خدا که موضوعی مهم است، فقط در یکی از کتاب‌ها مطرح شده، برخی واحدها در هیچ کتابی‌ مطرح نشده و باورهای مذهبی و اعتقاد به آخرت در برخی از کتاب‌ها مورد تردید واقع شده است؛ از این رو بجاست با توجه به نقش مهم بعد دینی/ معنوی در سلامت روان، به‌ویژه در فرهنگ دینی جامعه ایران، از کتبی به‌عنوان منبع درسی دانشگاه‌ها استفاده شود که بیشتر به واحدهای دینی/ معنوی پرداخته، یا دست‌کم نگاه منفی به آنها نداشته باشند.

Keywords

• نیازهای دینی/ معنوی
• مشاوره و روانشناسی بالینی
• تحلیل محتوا
• کتب منبع دانشگاهی