Erciyes İletişim Dergisi (Jan 2019)
Film Anlatısında Kahramanın Değişen Özne Konumu: Başkalarının Hayatı Filmi Örneği
Abstract
Geçmişten günümüze sinemasal anlatılar, sundukları öykünün taşıyıcısı olan kahramanlar/özneler aracılığıyla geniş kitlelere ulaşır. İzler kitlenin ilgisi ve dikkati, inşa edilen kahraman konumundaki özneler aracılığıyla çekilir. İzleyici, anlatıda önemli bir eyleyen olan kahramandan hareketle özdeşlik ilişkisini başlatır. Klasik, çağdaş ya da postmodern anlatılarda kahramanın inşasıyla ilgili durum farklılık gösterse de yine de anlatı içinde aranan en önemli eyleyen, öznedir. Bu eksende kahramanların özne konumları açısından irdelenmesi sinemasal dünyayı/yolculuğu anlamlandırabilmek adına önem taşır. Bu bağlamda bu çalışmada özne konumundaki kahramana ve öznenin izlencesini kuran, başlatan ve ileriye doğru devindiren yitik/ arzu nesnesine odaklanıldı. Özneyi özdeşlik kurulabilecek ideal egoya/doğruluk öznesine dönüştüren unsurlar da bu çalışmada ele alınan bir diğer önemli başlıktır. Değişen özne konumunu anlayabilmede önemli potansiyeller taşıdığı varsayılan Başkalarının Hayatı (The Lives of Others) filmi bu çalışmanın araştırma nesnesidir. Araştırma nesnesi konumunda olan bu film anlatısı özne konumu açısından A. J. Greimas’ın “Eyleyensel Örnekçe” ve “Dörtlü Şema” kuramı bağlamında çözümlendi. Benlik; kahramanın izlencesini, değişimini ve dönüşümünü anlamak adına önem taşıyan bir başka unsurdur. Bu bağlamda göstergebilimsel yaklaşımın yanı sıra E. Goffman’ın “Dramaturjik İlkeleri”nden ve bu ilkelerden hareketle ortaya koyduğu mikro-sosyolojik kavramlarından da çözümleme sırasında yararlanıldı.
Keywords
