پدافند غیرعامل (Sep 2023)
تحلیل طراحی مجموعه زیر‌زمینیِ اوییِ نوشآباد از منظر پدافند غیرعامل
Abstract
معماریِ دفاعی یکی از ارزشهای پنهان بافتهای تاریخی است و پدافند غیرعامل براساس نوع کاربری و خطرات مختلف در ادوار تاریخی، معیارهای متفاوتی دارد. امروزه با پیشرفت فنّاوری و تغییر مخاطرات، اصول پدافند غیرعامل نیز دستخوش تغییر شده، اما تدابیر اولیه در بناهای تاریخی با اصول جدید و امروزیِ دفاع غیرعامل قابل‌مقایسه است. مجموعه زیرزمینی اویی نوشآباد به‌عنوان یک بافت تاریخی با قدمت 1400 سال که تاکنون قسمت محدودی از آن شناسایی‌شده، نمونهای از معماری دفاعی گذشته بوده و امکان مطالعه اصول پدافند غیرعامل را مهیا میسازد. هدف از این پژوهش در بخش اول شناخت طرح معماری و در بخش دوم تحلیل تمهیدات پدافند غیرعامل در مجموعه زیرزمینی اویی و بررسی چگونگی کاربرد این مؤلفهها در طراحی عناصر معماری و سازمان فضایی آن است. در این مقاله بهروش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانهای و برداشتهای میدانی، ضمن معرفی و شناخت طرح معماری این مجموعه زیرزمینی، اصول پدافند غیرعامل مورد بررسی قرارگرفته و مولفهها و وجوه آن با استفاده از منابع مختلف استخراج و تحلیل شدهاست. نتایج پژوهش نشان میدهد که در این مجموعه زیرزمینی از فنها و تدابیر متعدد در حوزه پدافند غیرعامل در بخشهای معماری، سازه و تاسیسات متناسب با نوع مخاطرات و تجهیزات زمان گذشته استفادهشده و این موضوع هوش و ذکاوت پیشینیان ما و اطلاع کامل از اصول کلی پدافند غیرعامل از دهها قرن قبل را نشان میدهد.
