تتبّع در اشعار ملاّصدرا از منظر توصیف برخی گروه‌های اجتماعی عصر وی

Abstract

ملاّصدرا یکی از فیلسوفان بزرگ عصر صفوی است که صوفیان و دانشمندان صاحب‌قدرت این روزگار را در قالب آثار مختلف خود توصیف، ترسیم و نقد می‌کند. وی مانند بسیاری از حکما و فلاسفة شیعه در این دوره، مشربی ذوقی و صوفیانه اتّخاذ می‌نماید و در مقام دفاع از تصوّف و ردّ و انکار تشرّع خشک ظاهری و فقهای منسوب به حکومت برمی‌آید و با تلفیق و ترکیب متناسبی از براهین عقلی و کشف و شهودهای عرفانی موجد حکمت صدرایی و عرفان فلسفی و تصوّف شیعی می‌گردد که بازتاب این تفکّرات در آثار گوناگون وی دیده می‌شود. از جمله آثار ذوقی ملاّصدرا که جلوه‌گاه اندیشه‌های ناب و متعالی اوست، مجموعه اشعار صوفیانة وی می‌باشد که در عین حال، آیینة تمام‌نمایی از روزگار و ابنای زمانة اوست و سرشار است از بُن‌مایه‌های کلّی تصوّف با رویکردی جدید که عبارتست از ترکیب تعالیم نظری تصوّف با عرفان عملی و فلسفه. اینپژوهشبابررسیاشعارصوفیانةاوبهروشتحلیلمحتواضمناستخراجومعرّفیاینموتیف‌هایصوفیانه،در صدد پاسخ به این پرسش است که چگونه ملاّصدرا بابه‌کارگیریبرخیاز موتیف‌ها،اصطلاحاتورمزهایادبیّاتتصوّفچونعشق، میوساقیوخراباتو...درمنظومةتداعی‌های عارفانه به توصیف برخی از گروه‌های اجتماع عصر خویش می‌پردازد و تا اندازه‌ای، بعضی منش‌هاوکنش‌هایصوفیان،عالمان،فقیهانومتشرّعان زمانةخویشرابازمی‌نمایاند.