آب و توسعه پایدار (Nov 2022)
بررسی اثربخشی اجرای طرح احیا و تعادل‌بخشی و آسیبشناسی پروژههای طرح (مطالعه موردی: دشت اردستان-اصفهان)
Abstract
طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی کشور با هدف بازایستادن روند اضافه برداشت و جبران کسری مخازن آب زیرزمینی توسط وزارت نیرو اجرایی شده است. ارزیابی اثربخشی اجرای این طرح در بسیاری از آبخوانهای کشور به دلیل اجرا نشدن کامل طرح و یا نبود اطلاعات کافی انجام‌پذیر نیست. محدوده مطالعاتی اردستان یکی از دشتهای پایلوت اجرای طرح احیا و تعادل‌بخشی آبخوان در استان اصفهان است که باتوجه به دادههای موجود امکان ارزیابی اثربخشی اجرای این طرح در آن وجود دارد. به این منظور، در پژوهش حاضر از دادههای کمی آبخوان اردستان در بازه سالهای 1380 تا 1400 به منظور ارزیابی اثربخشی اجرای طرح احیا و تعادل‌بخشی در این محدوده مطالعاتی استفاده شده است. پس از بررسی مو به مو کارهای تعادل‌بخشی انجام شده در محدوده، شامل تولید دادهها، نظارت و کنترل بهرهبرداری و ذخیرهسازی مستقیم آب در آبخوان، تأثیر این کارها بر هیدروگراف معرف آبخوان ارزیابی شده است. نتایج نشان داد شیب منحنی تراز سطح ایستابی در سالهای پس از تعادل‌بخشی بهبود نسبی داشته و عوامل طبیعی بیشترین تأثیر را بر این بهبود داشته است. بهعبارت دیگر، حجم صرفهجویی شده آب زیرزمینی برآمده از کارهای طرح تعادل‌بخشی از نظر کمی، زمانی و مکانی تاثیر ناچیزی بر کمیت آب زیرزمینی نشان داد. بررسی اجرای پروژههای طرح احیا و تعادل‌بخشی در محدوده اردستان نشان داد، عملکرد در برخی از پروژهها صفر بوده و در سایر موارد نیز طرحها بهطور نیمهکاره اجرا شدند. در پایان، اجرای هر یک از پروژهها براساس دادههای موجود آسیبشناسی شده و دلایل موفق نشدن اثربخشی طرح احیا بررسی شد.
Keywords
