آسیب‌شناسی تفاهم‌نامة تعرفة ترجیحی جمهوری اسلامی ایران و ازبکستان با نگاهی به ظرفیت بخش کشاورزی

Abstract

بررسی روند توسعه قراردادهای دوجانبه نشان می‏دهد که در چند دهه اخیر، کشورها به انعقاد قراردادهای دوجانبه و منطقه‌گرایی نوین توجه فزاینده‌ای کرده‌اند. ایران نیز همانند کشورهای جهان با این جریان همسو شده و توافقات و موافقت‌نامه‌هایی را برای گسترش روابط تجاری با همسایگان خود منعقد کرده است. در این پژوهش، با استفاده از مدل اسمارت، به بررسی ابعاد گوناگون توافقنامه تعرفه ترجیحی با کشور ازبکستان، که در سال 1382 به امضای طرفین رسید، پرداخته شد. اطلاعات مورد بررسی در این پژوهش آمار واردات و صادرات دو کشور از سال 1382-1395 است. نتایج نشان داد که در مدت 5 سال اول توافقنامه، تراز مبادلات تجاری دوکشور به نفع کشور ازبکستان بوده و این توافقنامه نتوانسته برای کشور ایران تجارت به همراه داشته باشد که از دلایل آن می­توان به انتخاب نامناسب کالاها برای دریافت تخفیفات تعرفه­ای اشاره کرد. بنابراین می­توان گفت که میزان تخفیف های اعمال شده دقت کارشناسی لازم نداشته و نتوانسته است کمکی به تجارت ایران بکند. از این رو، پیشنهاد می شود علاوه بر تغییر فهرست پیشنهادی کالاهای ایرانی، میزان تخفیفات تعرفه ای به نحوی طراحی گردد که به بهبود روابط تجاری هر دو کشور کمک شود. با توجه به نتایج این مطالعه، می­توان از ظرفیت­های صادراتی بخش کشاورزی ایران همانند مرغ، گندم، شکر و مشتقات آن و فراورده های غذایی در اصلاح فهرست کالاهای منتخب موافقتنامه مذکور استفاده کرد.

Keywords

• تخفیفات تعرفه ای
• تراز تجاری
• ایجاد تجارت
• انحراف تجارت