بررسی اثرات فراوری بیولوژیکی کاه گندم توسط قارچ آسپرژیلوس اوریزا بر فراسنجه های تخمیر شکمبه‌ای و تجزیه‌پذیری الیاف در نشخوارکنندگان

Abstract

سابقه و هدف: کمبود علوفه سبز و هزینه‌ی بالای خوراک‌های کنسانتره‌ای از جمله عوامل محدود کننده در صنعت تغذیه و تولید دام است. لذا نشخوارکنندگان از بقایای محصولات زراعی برای تغذیه استفاده می‌کنند. این باقی مانده‌های کشاورزی حاوی محتوای بالای دیواره سلولی و مقدار کم پروتئین و انرژی قابل متابولیسم هستند. جهت بهبود کیفیت این محصولات فرعی زراعی از فراوری‌های مختلفی استفاده می‌شود که از جمله آن‌ها می‌توان به فراوری‌های بیولوژیکی اشاره کرد. ثابت شده است که فراوری کاه‌ها با استفاده از قارچ‌ها سبب بهبود ارزش غذایی و تجزیه‌پذیری ترکیبات دیواره سلولی آن‌ها می‌شود. لذا این پژوهش جهت بررسی اثر قارچ آسپرژیلوس اوریزا بر ترکیب شیمیایی، حجم گاز تولیدی، تجزیه‌پذیری و مقدار اسیدهای چرب فرار تولیدی کاه گندم انجام شد.مواد و روش‌ها: در این پژوهش از دو روش کشت مایع و کشت جامد قارچی برای فراوری کاه گندم استفاده شد. محتویات قارچی به درون شیشه‌های حاوی کاه گندم استریل شده منقل و به مدت 25روز در دمای 26 درجه سانتی گراد نگهداری شدند. محتویات درون شیشه‌ها پس از 25روز خشک و آسیاب گردید و برای آزمایشات بعدی نظیر تعیین ترکیب شیمیایی، حجم گاز تولیدی، تجزیه پذیری ماده خشک، تجزیه پذیری الیاف نامحلول در شوینده خنثی و مقدار اسیدهای چرب فرار تولیدی مورد استفاده قرار گرفت.یافته‌ها: فراوری با قارچ آسپرژیلوس اوریزا سبب کاهش ماده خشک، ماده آلی، الیاف نامحلول در شوینده خنثی و الیاف گوارش ناپذیری نامحلول در شوینده خنثی شد و توانست مقدار پروتئین را به‌طور چشمگیری افزایش دهد به‌گونه‌ای که کشت جامد سبب افزایش پروتئین از 94/2 درصد به 86/5 درصد شد. فراوری کاه گندم به روش کشت جامد و کشت مایع سبب افزایش حجم گاز تولیدی طی 144ساعت انکوباسیون به ترتیب از 92/267 به 50/327 و 98/338 میلی لیتر به ازای هر گرم ماده خشک گردید. فراوری توانست مقدار انرژی قابل متابولیسم و مقدار قابلیت هضم ماده خشک کاه را افزایش دهد و بیشترین مقدار انرژی قابل متابولیسم در کاه گندم فراوری شده به روش کشت جامد مشاهده شد. تجزیه‌پذیری مؤثر ماده خشک در سطح 2درصد عبوری از شکمبه در کاه گندم فراوری‌شده به روش کشت جامد افزایش یافت. شاخص ارزش غذایی در هر دو تیمار در مقایسه با گروه شاهد افزایش یافت. تجزیه‌پذیری الیاف نامحلول در شوینده خنثی در کشت جامد تحت تأثیر فراوری قرار نگرفت اما کشت مایع سبب کاهش تجزیه‌پذیری شد. فراوری به هر دو روش کشت سبب افزایش مقدار کل اسیدهای چرب فرار تولیدی و نیتروژن آمونیاکی کاه گندم شد.نتیجه‌گیری: فراروی کاه گندم با قارچ آسپرژیلوس اوریزا به روش کشت مایع و کشت جامد سبب بهبود برخی مؤلفه‌های تغذیه‌ای این محصول فرعی زراعی شد و با تاثیر بر مقدار الیاف نامحلول در شوینده خنثی و همچنین الیاف گوارش ناپذیر نامحلول در شوینده خنثی مشخص شد که مجموعه‌ی آنزیمی این قارچ توانایی هضم برخی ترکیبات لیگنینوسلولزی دیواره سلولی را دارد و چون کشت جامد در مقایسه با کشت مایع اثرات مفید چشمگیری را به جای گذاشت به طور کلی میتوان بیان کرد که استخراج مجموعه آنزیمی قارچ آسپرژیلوس اوریزای کشت یافته در محیط کشت جامد و تزریق آن به درون کاه گندم سبب بهبود ارزش تغذیه‌ای کاه می‌شود.

Keywords

• آنزیم قارچی
• الیاف نامحلول در شوینده خنثی گوارش ناپذیر
• محصولات فرعی زراعی
• تجزیه پذیری شکمبه ای