ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ × محیط برای عملکرد اسانس ژنوتیپ‌های گشنیز تحت شرایط مختلف آبیاری با استفاده از روش GGE بای‌پلات

Abstract

ارزیابی ژنوتیپ‌های گشنیز (Coriandrum sativum L.) تحت شرایط مختلف آبیاری می‌تواند در شناسایی ژنوتیپ‌های پایدار و با پتانسیل عملکرد بالا مفید باشد. به‌منظور بررسی برهمکنش ژنوتیپ × محیط برای عملکرد اسانس در گشنیز، 21 ژنوتیپ گشنیز تحت سه شرایط مختلف آبیاری شامل آبیاری نرمال (E1)، تنش ملایم (E2) و تنش شدید (E3) به‌طور جداگانه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. از روش آماری GGE بای‌پلات با مدل اثر ژنوتیپ + برهمکنش ژنوتیپ × محیط برای ارزیابی پایداری و سـازگاری ژنوتیپ‌ها در محیط‌های موردبررسی استفاده شد. نتایج تجزیه مرکب عملکرد اسانس نشان داد که اثر محیط، اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط معنی‌دار بود. معنی‌دار بودن اثر متقابل ژنوتیپ × محیط، بیانگر واکنش متفاوت ژنوتیپ‌ها در محیط‌های مختلف بود و ازاین‌رو، امکان تجزیه پایداری ژنوتیپ‌ها وجود داشت. نتایج تجزیه پایداری ژنوتیپ‌ها با روش GGE بای‌پلات نشان داد که دو مؤلفه اول و دوم GGE بای‌پلات، 4/96 درصد از تغییرات کل عملکرد اسانس را توجیه کردند. بر اساس بای‌پلات ژنوتیپ فرضی ایده‌‌آل، ژنوتیپ G17 ازنظر هر دو عامل پایداری و میانگین عملکرد اسانس، بهتر از سایر ژنوتیپ‌ها بود و سازگاری عمومی بالایی در همه محیط‌های موردبررسی داشت. علاوه بر آن، ژنوتیپ G9 در محیط‌ E1 و ژنوتیپ G18 در محیط‌های E2 و E3 ژنوتیپ‌های برتر و با سازگاری خصوصی بالا بودند. همچنین نتایج نشان داد که کلیه محیط‌ها دارای قابلیت تمایز بالایی بوده و توانستند تفاوت‌های بین ژنوتیپ‌ها را به‌خوبی آشکار کنند. محیط تنش ملایم نزدیک‌ترین محیط‌ به محیط ایده‌آل بود و بیشترین تمایز و بیانگری را نشان داد.

Keywords

• پایداری
• ژنوتیپ ایده‌آل
• گشنیز
• عملکرد اسانس