History Studies (Nov 2022)
BİR DOSTLUĞUN İNŞASI: PORT ELIZABETH AZİZİYE CAMİ
Abstract
17. yüzyıldan itibaren Hollandalılar tarafından köleleştirilerek Güney Afrika’ya yerleştirilen Malaylar, Müslüman olmalarına rağmen dini kısıtlamalarından dolayı İslamiyet esaslarını tam olarak öğrenememiş; bununla birlikte bölgedeki din adamlarının yanlış dini ritüelleri sebebiyle bazı uygulama hataları yapılmıştır. Bölgeden hacca giden bazı kimselerin döndüklerinde bu hataları düzeltmek istemeleri ise birtakım tartışmalara sebep olmuştur. Bunun üzerine dönemin hilafet makamı olan Osmanlı Devleti’nden yardım istenmiştir. Osmanlı Devleti talebi kabul etmiş ve din alimi olan Ebu Bekir Efendi’yi bölgeye göndermiştir. Böylece ilk karşılıklı etkileşim ve iletişim başlamıştır. Ebu Bekir Efendi’nin burada bulunduğu sırada önceki yıllarda Port Elizabeth’de inşasına başlanan ancak bitirilemeyen cami, Sultan Abdülaziz Han Döneminde Osmanlı Devleti’ne başvurularak yardım talep edilmesi üzerine, bitirilmiş ve bu vesileyle Aziziye adını alan caminin gölgesinde uzun yıllar devam edecek bir dostluk ve kardeşlik bağı bina edilmiştir. 1900 yılında Aziziye Camisi’nin satılarak yıkılması gündeme gelince bölgede yaşayan Müslümanların yardım istedikleri makam yine Osmanlı Devleti olmuştur. Osmanlı Devleti bu satışı önleyememiş olsa da Güney Afrika Müslümanlarının devlete ve hilafet makamına olan gönül bağı devam etmiştir. Güney Afrika’daki Müslümanlar Osmanlı Devleti’nin kendilerini kucaklayıcı tavrını ve yardımlarını hiçbir zaman unutmamış, emperyalist devletlere karşı Trablusgarp Savaşı’ndan Millî Mücadele’nin kazanılmasına kadar devam eden mücadele yıllarında Türk milletinin yanında yer almışlardır. Bu çalışmada Güney Afrika’da özelinde bölge Müslümanları ile Osmanlı Devleti arasındaki ilişkiler incelenmiş ve Aziziye Camisi’nin bu ilişkinin inşa sürecindeki yeri konu edinilmiştir. Bu bağlamda caminin inşa süreci ve akıbetine değinilerek Aziziye Camisi’nin sanat tarihi disiplini açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
