Journal of Philosophical Investigations (Aug 2018)
مشخصه‌های امر پیشین نزد کانت
Abstract
فهم محتوای نقد عقل محض منوط به فهم معنای امر پیشین است و کانت نیز بههمیندلیل، بخش عمده‌ای از اینکتاب را به تبیین شأن معرفتی، جست‌وجوی خاستگاه، تعیین محدوده اعتبار و تشریح مصادیق آن اختصاص داده است. بااینهمه، حتی باآنکه وی در هر دو ویرایش نقد، کم‌وبیش، مشخصه‌هایی (مانند ضروری، اکیداً کلی، محض، واضح، قطعی و مستقل از تجربه) را برای امر پیشین معرفی کرده است ولی، چون اینمشخصهها در سنتهای پیشاکانتی و پساکانتی -در معنایی متفاوت با معنای مدنظر او- نیز بهکار گرفته شدهاند پس چندان بعید نیست اگر در فهم محتوای نقد دچار ابهام شویم. ما در بخش (1)، به برخی از اینابهامها اشاره خواهیم کرد. سپس در بخش (2-1)، نشان خواهیم داد برای رهایی از ابهامهای مزبور ناگزیریم مشخصه ضروری را به «برخاسته از طبیعت ذهن انسان»، اکیداً کلی را به «صرفاً قابلِ اطلاق بر پدیدارها»، محض را به «معطوفبودن به سهمِ خودِ ذهن در تشریک مساعیاش با خودِ اشیاء برای شکلگیری معرفت تجربی»، واضح را به «آنچه حیطه جستوجو برای یافتناش، صرفاً محدود به درون خودمان است و نه بیرون از آن» و قطعی را نیز به «آنچه گسترهاش هم بهلحاظ خودِ مصادیق و هم بهلحاظ تعداد مصادیق تغییرناپذیر است» بازتعریف کنیم. در بخش (2-2) نیز با واکاوی مشخصه مستقل از تجربه، نشان خواهیم داد اینمشخصه، علاوهبر دلالت بر صرفِ ساختار، میتواند ناظر به نوعی معرفت در بن هر گونه تجربه ممکنی نیز باشد؛ افزون بر این، نسبتِ مشخصه مزبور را با سنت پیشاکانتی و پساکانتی نیز نمایان خواهیم ساخت.
