تحلیل تأثیر افزایش قیمت آب بر واکنش کشاورزان و الگوی کشت محصولات کشاورزی دشت ورامین

Abstract

در دشت ممنوعه بحرانی ورامین، بیش از هشتاد درصد از منابع آب زیرزمینی به مصارف بخش کشاورزی می‌رسد و اغلب کشاورزان از آبیاری سنتی استفاده می‌­کنند. از نظر کارشناسان، یکی از علل راندمان پایین آبیاری و اتلاف منابع آب در این بخش پایین بودن قیمت نهاده آب نسبت به سایر نهاده‌هاست. هدف مطالعة حاضر تحلیل تأثیر افزایش قیمت آب بر واکنش کشاورزان و الگوی کشت محصولات دشت ورامین بود. بدین منظور، ابتدا ارزش اقتصادی نهاده آب از دو طریق ارزش پسماند و قیمت سایه‌­ای محاسبه شد و سپس، با استفاده از برنامه‌ریزی ریاضی مثبت (PMP)، تحلیل کشش تقاضای آب و تأثیر تغییر قیمت آب بر الگوی کشت صورت گرفت. داده‏‌های پژوهش از طریق تکمیل پرسشنامه در سال زراعی 1400-1399 جمع­‌آوری شد. نتایج مطالعه نشان داد که ارزش اقتصادی نهاده آب بین هفت تا ده برابر قیمت دریافتی از کشاورزان است؛ همچنین، در قیمت‌­های پایین نهاده آب، کشش تقاضا برای این نهاده صفر است و در قیمت‌‏های‏ بالا، اعمال سیاست افزایش قیمت آب منجر به کاهش سود کشاورزان شده و ممکن است از انگیزه آنها برای تولید بکاهد. از این‏ رو، اعمال یکبارة این سیاست می‌­تواند منجر به واکنش‌های منفی از جمله تنش‌های اجتماعی شود. از این‏ رو، توصیه می­‌شود که تعدیل و افزایش قیمت نهاده آب به ‏صورت تدریجی در بلندمدت صورت گیرد تا مصرف این نهاده اصلاح شود و الگوی کشت به سمت محصولاتی سوق یابد که آب کمتری مصرف می‌کنند.

Keywords

• الگوی کشت
• برنامه‌ریزی ریاضی مثبت (pmp)
• تقاضای آب کشاورزی
• قیمت آب کشاورزی
• ورامین (دشت)