حضور امام رضا و گسترش تحولات تشیع در خراسان بزرگ و انعکاس آن در آثار تاریخی وقف شده آستان قدس رضوی

Abstract

مردم خراسان بزرگ در نیمه­ نخست قرن­اوّل هجری، اسلام را پذیرفتند. در این هنگام تشیّع طرفداران محدودی ­داشت لیکن از آغاز سده­ی سوم با وجود اقتدار حاکمان عباسیِ­اهل­سنّت، تشیّع­ مذهب غالب مردم شهرها و روستاهای خراسان گردید. شروع این کار با حضور امام رضا (ع) و اقدامات ایشان بود. ولی در ادوار تاریخی بعد از آن تا قرن­ دهم دوباره تشیع در اقلیت قرار گرفت. با این حال در نتیجه عوامل مختلفی مجدداً تشیع در این منطق رونق گرفت. مسئله ای که در اینجا می­توان مطرح کرد میزان تأثیرگذاری موقوفات آستان قدس رضوی در گسترش تشیع است. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده­های منابع کتابخانه­ای انجام شده است. یافته­های پژوهش حاکی از این است که توسعة فرهنگ شیعه از کارکردهای موقوفات آستان قدس است و در راستای این کارکرد، اقدامات چون رشد مراکزعلمی ­و آموزشی، ایجاد و توسعه کتابخانه­ها­ و کتاب­های­علمی و مذهبی، ایجاد فضاهای زیارتی و عبادی، دایرکردن دارالشفاء، برگزاری مراسمات مذهبی عزاداری و اعیاد انجام شده است. افزایش موقوفات آستان قدس را نشان می­دهد که موقوفات در راستای گسترش تشیع گام برداشتند و ایجاد و توسعۀ امکانات رفاهی و فرهنگی در حرم رضوی فرهنگ شیعه را نهادینه کرد.اهداف پژوهش:1.بازشناسی چگونگی و زمان گسترش تشیع در خراسان.2.مطالعه نقش موقوفات آستان قدس رضوی در گسترش تشیع در خراسان.سؤالات پژوهش:1.چه عاملی از قرن دهم به بعد تشیع را گسترش داد؟2.موقوفات آستان قدس رضوی به­عنوان یکی از قدیمی­ترین نهادهای مذهبی چه نقشی در گسترش فرهنگ تشیع در خراسان داشتند؟

Keywords

• امام رضا(ع)
• تشیع
• موقوفات آستان قدس رضوی
• خراسان