مدیریت اسلامی (Nov 2022)
رهبری حکیمانۀ بحران؛ رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله‌العالی) در مواجهه با بحران همه‌گیری کووید-19
Abstract
همه‌گیری جهانی کووید-19 بحرانی است که میلیاردها انسان را در سراسر دنیا به خود مشغول کرده، هر انسانی را در روی زمین مورد تهدید قرار داده، و پیامدها و چالش‌های گستردۀ اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، مذهبی، و فلسفی را برای جوامع، دولت‌ها، حکومت‌ها، و سازمان‌های بین‌المللی به‌وجود آورده است؛ به‌طوری که، جامعه و شهروندان از رهبرانشان انتظار دارند تا بحران را به‌صورتی اثربخش مدیریت کنند. جمهوری اسلامی ایران نیز مانند سایر کشورهای دنیا تحتِ تأثیر این بحران قرار گرفته است؛ از این‌رو، هدف این پژوهش بررسی رهبری بحران کووید-19 در ایران است. بدین منظور، بیانات و پیام‌های حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله‌العالی)، از زمان شناسایی و اعلام عمومی نخستین موارد ابتلا به کووید-19 در ایران را تا زمان نگارش این مقاله (تعداد 58 سخنرانی و 8 پیام مرتبط با کووید-19)، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. پژوهشگران با استفاده از روش تحلیل مضمون، داده‌های حاصل از متن بیانات و پیام‌ها را مفهوم‌سازی کرده و بر اساس آن مفاهیم (229 مورد)، مضامین اولیه (72 مورد)، مضامین سازمان‌دهنده (72 مورد) و مضامین فراگیر (11 مورد) به‌دست آمد. درنهایت، با ترکیب و ادغام مضامین فراگیر نزدیک به هم، 3 بُعد 1) معنوی (توجه به معنویات)، 2) شناختی (خودشناسی، دیگرشناسی و آگاهی اجتماعی؛ درک ماهیت اصلی بحران؛ قضاوت در مورد نفع عامه)، و 3) رفتاری (تصمیم‌گیری برای مدیریت بحران؛ مفهوم‌سازی و انتقال ماهیت بحران ادراک شده برای جامعه و سایر ذینفعان؛ به-کارگیری از قدرت سیاسی برای بسیج امکانات و منابع و کنار هم قرار دادن افراد، گروه‌ها و سازمان‌های واگرا و حتی دارای هدف‌های متعارض؛ گفتمان‌سازی و معماری فرهنگی؛ الهام‌بخشی و برانگیختن انگیزه‌های درون‌فردی؛ یادگیری بحران؛ رهبری بحران پس از بحران) از رهبری حکیمانۀ بحران شناسایی شد. نتیجه‌گیری و پیشنهاد‌ها در متن مقاله ارائه شده است.
