روش شناسی علوم انسانی (Mar 2023)
قواعد هشت‌گانه روش ساخت تیپهای آرمانی؛ بازسازی نظریه مفهومسازی ماکس وبر
Abstract
مفاهیم زیادی در علوم اجتماعی وضع شده و برای توضیح آنها آثار زیادی نیز نوشته شده است، اما به‌راستی مفاهیم علوم اجتماعی براساس چه قاعده و روشی ساخته میشوند؟ در پاسخ به این پرسش، کلاسیکها و معاصران جامعهشناسی و نظریه اجتماعی در قالب سه رهیافت اثباتی، ضداثباتی و پسااثباتی بحث و تعمق کردهاند. این مقاله میخواهد قواعد و منطق شکلگیری و ساخت مفاهیم علوم اجتماعی را در رهیافت پسااثباتی ماکس وبر مورد بررسی قرار دهد. مقاله حاضر با شناسایی قواعد هشت‌گانه روش ساخت تیپهای آرمانی، نخست استدلال میکند که تیپ آرمانی براساس مفهوم «عقلانیت» ساخته میشود. تیپ آرمانی مبتنی بر «آموزه تکوین» و از ترکیب امور منحصربه‌فرد تاریخی و امور تکرارشونده اجتماعی برساخت میشود. تیپ آرمانی به مدد نیروی خیال تحت‌تأثیر ایدههای ارزش‌گذار و در هدایت طرحهای نظری ساخته میشود. در این روند تیپ آرمانی از پالایش و بازسازی مفاهیم روزمره کنشگران اجتماعی به‌دست میآید
Keywords
