تجزیه اثر بازگشتی ناشی از بهبود کارآیی مصرف بنزین به اثرات جانشینی و تولیدی با تأکید بر بخش حمل‌ونقل: مدل CGE

Abstract

بنزین یکی از مهم‌ترین فرآورده‌های نفتی کشور محسوب می‌شود که در قیاس با متوسط منطقه‌ای و جهانی، دارای مصرف بسیار بالایی بوده و تمهیدات جدی جهت بهبود کارآیی مصرف آن در کنار سایر سیاست‌های اقتصادی از جمله سیاست‌های قیمتی، امری ضروری محسوب می‌شود. با توجه به اینکه بهبود کارآیی انرژی توأم با شکل­گیری اثر بازگشتی است، لذا بی‏توجهی یا کم‌توجهی به اثر بازگشتی، به ناکارآمدی یا کم‌کارآمدی سیاست‏های بهبود کارآیی منجر خواهد شد. هدف اصلی مقاله حاضر، این است که عوامل مؤثر بر اثر بازگشتی «بنزین» و «سایر فرآورده‌های نفتی» را به­صورت کمّی تبیین کرده و اثر بازگشتی بخشی را به اثرات جانشینی و تولیدی تفکیک کند. نتایج، با به­کارگیری مدل CGE نشان می‌دهد که اولاً، اثر بازگشتی مربوط به "بنزین" و "سایر فرآورده­های نفتی" در همه بخش­های اقتصاد از جمله زیربخش­های حمل­ونقل، مثبت است؛ ثانیاً، بخش­های تولیدی که بیشترین سهم از کل مصرف بنزین کشور را دارند، عوامل اصلی در شکل‌گیری اثر بازگشتی بوده و سهم بیشتری از اثر بازگشتی گستره اقتصاد را به خود اختصاص داده­اند؛ ثالثاً، تجزیه اثر بازگشتی در سطح فعالیت­های تولیدی، حاکی از تسلط مکانیزم اثر جانشینی بر مکانیزم اثر تولیدی در شکل‌گیری اثر بازگشتی بخشی در کوتاه‌مدت است.

Keywords

• تجزیه اثر بازگشتی
• بنزین
• مدل تعادل عمومی قابل محاسبه