Скрытые категории русского языка и формирование синтаксического «запрета»: к постановке проблемы

Abstract

Covert categories of the Russian language and formation of “syntactic prohibitions”: formulating the problem The paper covers various deviations from rules and anomalies in syntactical constructions of the Russian language, lacunas in syntactic paradigms determined by a number of covert categories (cryptotypes). Among the covert categories that are revealed based on an analysis of atypical syntactic usages or syntactic gaps which I dub “syntactic prohibitions” are: controlled vs. uncontrolled actions, dependence vs. independence, activity vs. inaction, and version. One of the sources allowing to identify these syntactic gaps have been erroneous Russian sentences constructed by foreign students of Russian. Covert categories of the Russian language have usually been discovered by comparison with overt categories (phenotypes) in other languages. The present article offers a preliminary analysis of the use of lacunas in syntax paradigms as another method, besides the comparative one, of revealing covert categories in Russian. Ukryte kategorie języka rosyjskiego a powstawanie „zakazów składniowych”: ku postawieniu problemu Artykuł traktuje o odstępstwach od zasad i anomaliach obecnych w konstrukcjach składniowych języka rosyjskiego – o lukach w paradygmatach składniowych, będących wynikiem działania szeregu ukrytych kategorii (kryptotypów). Wśród ukrytych kategorii ujawnionych dzięki analizie nietypowych konstrukcji – czy też „zakazów” – składniowych są: kontrolowalność i niekontrolowalność, zależność i niezależność, aktywność i inercyjność oraz wersja. Jednym ze źródeł pozwalających na rozpoznanie owych „zakazów” były błędne zdania formułowane w języku rosyjskim przez uczące się go osoby obcojęzyczne. Ukryte kategorie języka rosyjskiego ujawniono zwykle przez porównywanie jego zasad z jawnymi kategoriami (fenotypami) innych języków. W niniejszym artykule przedstawiono wstępną próbę zastosowania analizy luk w paradygmatach składniowych jako innej niż porównawcza metody ujawniana ukrytych kategorii języka rosyjskiego.

Keywords

• Russian language
• covert categories
• controlled action
• uncontrolled action
• dependence
• independence