مفهوم محیط در زمینۀ عرفان و حکمت ایرانی، گامی به سوی توسعۀ یک نظریۀ پرستاری

Abstract

سابقه و هدف: پرستاران به‌دنبال توسعۀ دانش حرفه‌ای خود از طریق نظریه‌پردازی هستند. فلسفۀ حاکم بر این نظریه‌ها غربی است و عرفان و حکمت ایرانی برای متون پرستاری ناشناخته است. برای توسعۀ نظریه‌های پرستاری، تعریف چهار مفهوم اصلی پرستاری یعنی «انسان»، «محیط»، «سلامتی» و «پرستاری» ضروری است. هدف این مطالعۀ هم‌گذاری (ترکیب) مفهوم محیط با مرور تحلیلی متون عرفان و حکمت ایرانی بود. روش کار: این مطالعه از نوع کتابخانه‌ای است که به‌روش هم‌گذاری مفهوم ریان ونگر انجام یافته است. به این صورت که ابتدا به‌روش استقرایی اجزای مفهوم واکر و اوانت به‌عنوان طبقات ازپیش‌تعیین‌شده انتخاب؛ و پس از مطالعۀ یک‌سوم متون، به‌روش قیاسی ماهیت مواردی که باید در هر طبقه گنجانده شود تعیین شد. در این پژوهش همۀ موارد اخلاقی رعایت شده و مؤلف مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده است. یافته‌ها: بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، «تجلی» و «مراتب هستی» پیشامد؛ «مراتب موجودات»، «حرکت جوهری»، «مزاج‌مندی»، «پیش‌نهادین قدسی/روح» و «نظم کیهانی» ویژگی‌ها؛ و «تعادل/بی‌تعادلی» و «هماهنگی/ناهماهنگی» پیامدهای مفهوم محیط معرفی شده است. نتیجه‌گیری: مفهوم محیط در زمینۀ عرفان و حکمت ایرانی ماهیتی پویا و زنده شامل مخلوقات مادی/غیرمادی ازجمله انسان‌ها است که هر جزء درون آن از کل تأثیرپذیر است. این دیدگاه در مقایسه با تعاریف رایج در نظریه‌های پرستاری از محیط که بیشتر فردمحور و انسان‌گرا است، جامعیت بیشتری دارد و ماهیت انسان را در کنار مخلوقات دیگر و خالق و نیز با ذکر اثرپذیری و اثرگذاری مخلوقات بر سلامتی یکدیگر، می‌بیند. استناد مقاله به این صورت است: Nikfarid L. The Concept of Environment Based on Iranian Mysticism and Wisdom, Toward Development of a Nursing Theory. Journal of Pizhūhish dar dīn va salāmat. 2020;6(3):89-106. https://doi.org/10.22037/jrrh.v6i3.26380

Keywords

• عرفان؛ محیط؛ نظریۀ پرستاری