Eskiyeni (Mar 2020)
Anadolu İmam Hatip Lisesi Meslek Derslerinde Problem Çözme Becerisi Kazanma Amacına Erişim Düzeyi (Sivas İli Örneği)
Abstract
Anadolu imam hatip liselerinde din öğretimine yönelik derslere meslek dersleri adı verilmektedir. Bu derslerde temelde öğrencilerin İslâm dinini doğru kaynaklardan öğrenmesi, İslâm dininin inanç, ibadet ve ahlak esaslarını içselleştirmesi amaçlanmaktadır. Bu amaca ulaşmak için öğrenci-lerin birçok bilgi, tutum ve davranışın yanı sıra çeşitli beceriler edinmeleri de hedeflenmektedir. Çağın şartları gereği beceri öğretimi son yıllarda önemle üzerinde durulan bir konu haline gel-miştir. Türkiye’de öğretimde beceri temelli yaklaşımın esas alınması da bu durumu ortaya koy-maktadır. Bu anlayışın gereği olarak derslerde öğrencilerin bazı yaşam becerilerini kazanmaları amaçlanmaktadır. Bu becerilerden bazıları tüm derslerde kazandırılması hedeflenen ortak beceri-lerdir. Bazıları ise derslere özgü olarak değişkenlik göstermektedir. Tüm derslerde kazandırılması hedeflenen becerilerden biri de problem çözme becerisidir.Bireyin hayat sürecinde kendisini rahatsız eden, hedeflerine ulaşmasına engel olan herhangi bir duruma problem denir. Problem çözme becerisi ise bireyin bir sorunla karşılaşması durumunda uyum sağlaması, çözüm yolları geliştirmesi, bunları uygulaması ve böylece problemi bertaraf etmesi anlamına gelmektedir. Birey ve toplum için hayati önem taşıdığı için öğretim sürecinde öğrencilerin problem çözme becerisini kazanma amacına ulaşması önem arz etmektedir. Meslek derslerinin öğrencilerin problem çözme becerisi kazanma amacına ulaşması için ayrı ve önemli bir yeri bulunmaktadır. Nitekim din, hayatı çeşitli açılardan kuşatan, bireye yaşam boyu kılavuzluk eden bir gerçekliktir. Birey, dinî inançları sayesinde problem durumunda farklı başa çıkma stratejileri geliştirebilir. Bu bağlamda İslâm dininin sabır, şükür, tevekkül, tefekkür, istişare, hayra yorma, sorumluluk, çalışkanlık, emanet bilinci, imtihan bilinci, tövbe, bağışlama, yardım-laşma ve etkili iletişim konularındaki öğretileri ile problem çözme becerisi arasında ilişki kurula-bilir. Ancak öğrencilerin derslerde problem çözme becerisi kazanma amacına ne düzeyde eriştiği sorusu bilimsel olarak araştırılmayı bekleyen bir meseledir.Bu araştırma Türkiye’de ortaöğretim düzeyinde meslekî din öğretiminin yapıldığı Anadolu imam hatip liselerinde okutulan meslek derslerinin öğrencilere problem çözme becerisi kazandırması açısından fonksiyonelliğini saptamak amacıyla yapılmıştır. Bunun yanı sıra çalışmada demografik değişkenlerin etkisine bağlı olarak sonuçların nasıl değiştiğini belirlemek de amaçlanmıştır. Araştırma, Milli Eğitim Bakanlığının uygulamaya koyduğu beceri temelli öğretim anlayışının din öğretiminde pratiğe yansımasına katkıda bulunması açısından önemlidir. Araştırmada Sivas ilindeki Anadolu imam hatip liselerinde öğrenim gören 1477 öğrenciye Din Öğretiminde Problem Çözme Becerisi Kazanma Amacına Erişim Düzeyi Ölçeği uygulanmıştır. Araştır-manın sonuçlarına bakıldığında Anadolu imam hatip lisesi 11. ve 12. sınıf öğrencilerinin meslek derslerinde kişisel problem çözme becerileri kazanma amacına erişim düzeyi yüksek (=3.79), toplumsal sorunlara duyarlı olma amacına erişim düzeyi çok yüksek (=4.29), dinî başa çıkma becerileri kazanma amacına erişim düzeyi yüksek (=4.00), dinî sorunları çözme amacına erişim düzeyi yüksektir (=4.03). Bu bulgulardan hareketle öğrencilerin meslek derslerinde problem çözme becerisi kazanma amacına erişim düzeylerinin yüksek olduğu tespit edilmiştir (=3.95). Araştırma sonucunda bağımsız değişkenlere ilişkin bulgular ise şu şekildedir:• Ölçekten alınan puanlar, cinsiyet değişkeni açısından ele alınmış, kız öğrencilerin (=4.04) din öğretiminde problem çözme becerisi kazanma amacına erişim düzeylerinin erkek öğrencilerden (=3.93) daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.• Ölçekten alınan puanlar, sınıf değişkeni açısından ele alınmış, 11. sınıflarla (= 3.96) 12. sınıfların (= 4.00) puan ortalamaları arasındaki farkın anlamlı bulunmadığı tespit edilmiştir.• Ölçekten alınan puanlar, öğrenim yeri değişkeni açısından ele alınmış, ilçelerde bulunan okul-larda öğrenim gören öğrencilerin (= 4.01) din öğretiminde problem çözme becerisi kazanma amacına erişim düzeylerinin il merkezinde öğrenim gören öğrencilerden (= 3.97) daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.• Ölçekten alınan puanlar, Anadolu imam hatip lisesini seçme sebebi değişkeni açısından ele alınmış, tamamen kendi isteği ile seçenlerin lehine anlamlı farklılık bulunmuştur.• Ölçekten alınan puanlar, dinî bilgilerini en çok öğrenildiği yer değişkeni açısından ele alınmış, dinî bilgilerini en çok meslek dersleri/öğretmenlerinden öğrenen öğrencilerle (= 4.02) cami hocası/diyanete bağlı kurslardan öğrenenler (= 3.92) ve tarikat-cemaatlerden öğrenenler (= 3.88) arasında meslek dersleri/öğretmenlerinden öğrenenler lehine anlamlı farklılık bulunduğu saptanmıştır.• Ölçekten alınan puanlar, tutum ve davranışlarda örnek alınan kişi değişkeni açısından ele alın-mış, tutum ve davranışlarında meslek dersleri öğretmenlerini örnek alan öğrencilerle (= 4.12) akranlarını (= 3.82), tarihî kişiler veya kahramanları (= 3.89), ünlü sanatçı veya oyuncuları (= 3.92) ya da diğer kişileri örnek alan öğrenciler (= 3.88) arasında meslek dersi öğretmenlerini örnek alan öğrenciler lehine anlamlı farklılık bulunduğu, diğer gruplar arasında anlamlı farklılık oluşmadığı saptanmıştır.• Ölçekten alınan puanlar, ekonomik durum değişkeni açısından ele alınmış, öğrencilerin meslek derslerinde problem çözme becerisi kazanma amacına erişim düzeyleri ile ekonomik durumları arasında anlamlı düzeyde bir ilişki bulunmadığı tespit edilmiştir (r=-0.023; p=0.382˃0.05; N=1459).• Ölçekten alınan puanlar, TEOG Puanı değişkeni açısından ele alınmış, öğrencilerin meslek ders-lerinde problem çözme becerisi kazanma amacına erişim düzeyleri ile TEOG Puanları arasında anlamlı düzeyde bir ilişki bulunmadığı tespit edilmiştir (r=0.010; p=0.703˃0.05; N=1459).• Ölçekten alınan puanlar, meslek dersleri not ortalaması değişkeni açısından ele alınmış, öğren-cilerin meslek derslerinde problem çözme becerisi kazanma amacına erişim düzeyleri ile meslek dersleri not ortalamaları arasında pozitif yönlü ve anlamlı düzeyde bir ilişki bulunduğu tespit edilmiştir (r=0.308; p=0.000 lt;0.05; N=1459).Sonuç olarak denilebilir ki öğrencilerin meslek derslerinde problem çözme becerisi kazanma amacına erişim düzeylerinin çok yüksek seviyeye çıkarılması için öğretmenlere konu ile ilgili hizmet içi eğitim kursları verilmeli, öğretmenlerin lisans düzeyinde yetiştirilmeleri sürecinde farkındalıklarının artırılması için çalışmalar yapılmalı, derslerde okutulan ders kitaplarının niteli-ği tekrar gözden geçirilmelidir.
Keywords
