Burdur İlahiyat Dergisi (Jun 2023)
Şair Vezîr Cüneyd’in Hayatı ve Arap Edebiyatındaki Yeri
Abstract
Arapça, Afrika kıtasında İslâm’ın on üçüncü asırdan on dokuzuncu asra kadar geçen süre zarfında yayılması neticesinde ortaya çıkmıştır. Müslümanlar kıtada yaşayanlar arasında İslâm’ı yayarak farklı alanlara dağılmışlardır. Kıtada yer alan Nijerya’da Arapça, İslam ile pek çok merhale geçirmiş ve zaman içerisinde ülkenin uleması da İslâmî ilimlerin yanında Arap edebiyatı konusunda da bilgi sahibi olmuşlardır. Özellikle Nijerya’nın Sokoto şehri, sosyal duruma yönelik emel ve ümitlerini yorumlayan meşhur şairlerle doluydu. Bu şairler inançlarına muhalif sosyal hayatı hem tenkit etmişler ve hem de toplumu ıslaha çağırmanın yanında hem sosyal çürümeye yönelik savaş açmışlar ve hem de toplumda baskın olan hayata karşı mücadele vermişlerdir. Bu husustaki düşüncelerini ise şiirlerle açıklamaya çalışmışlardır. Nijerya’nın önde gelen şairlerden Vezîr Cüneyd, Sokoto’da dünyaya gelmiş, çocukluğundan itibaren pek çok avantaja sahip bir şekilde yetişmiş, ilim yolunda ortaya koyduğu bütün bu çaba ve gayretin sonucunda geniş bir kültür elde etmiş, idrak ve kabiliyeti genişlemiştir. Sarf, aruz, belâgat ilimlerinde uzmanlaşmış ve Arap edebiyatında kasideler yazarak yeteneğini ortaya koymuştur. Şiirine sosyal meseleler yanında din, mersiye ve medih gibi şiir sanatı hâkim olmuştur. Doğaçlama şiir söyleyebilen, gördüğü ve aklına gelen bir şeyi niteleyebilendir. İstenilen manaya işaret eden lafızları seçme yeteneği şiire güzellik katmıştır. Beyitlerde kullandığı lafızların çoğu akıcı, kulağa hoş gelen harflerden olmuştur. Anlama uygun lafızların seçiminde çok hassas davranmış ve ağır gelen lafızlara yer vermemiştir.
