İstem (Jun 2022)
Fransa Milli Kütüphanesi’nde Bulunan Leylâ vü Mecnûn Mesnevisindeki Leylâ Minyatürlerinde Metin-Tasvir İlişkisi
Abstract
Tasvir sanatı, metni açıklamak ve onu bezemek amacıyla yazma kitaplara uygulanan küçük boyutlu resim sanatıdır. Geçmişi İslâm öncesi dönemlere kadar uzanan tasvir sanatının Osmanlı dönemi edebî eserler üzerindeki örnekleri oldukça fazladır. Edebî eserler içerisinde tasvirlere en çok aşk mesnevilerinde rastlanmaktadır. Bu mesneviler arasında tasvirleri ve etkileyici teması itibariyle Fuzûlî’nin Leylâ vü Mecnûn mesnevisi öne çıkmaktadır. Leylâ vü Mecnûn mesnevisinin Türkiye’de ve yurtdışındaki kütüphanelerde çeşitli yazma nüshaları olduğu bilinmektedir. Makalemizde mesnevinin Fransa Milli Kütüphanesi (Bibliothèque Nationale de France)’nde bulunan Turc 316 envanter numaralı nüshasındaki Leylâ tasvirleri, metin-tasvir ilişkisi bakımından ele alınmıştır. Nüshanın istinsâh tarihi bilinmemektedir. 127 varaktan ibaret olan nüshada toplam 15 adet tasvirli varak bulunmaktadır. Bunun 6 varağında Leylâ’nın çeşitli tasvirleri yer almaktadır. Tasvirlerde; Leylâ ile Kays okulda, İbn-i Selâm’ın Leylâ’ya âşık olması, Leylâ’nın kırda Mecnûn ile karşılaşması, Leylâ’nın İbn-i Selâm’ı reddetmesi ve Leylâ’nın Mecnûn ile çölde karşılaşması konuları ele alınmıştır. Leylâ, minyatürlerin tümünde gösterişli kıyafetler ve başlıklarla tasvir edilmiştir. Ancak yüzü sevdiğine kavuşamaması nedeniyle daima üzgün ve durgun haldedir. Musavvir, kimi zaman metni birebir yansıtarak kimi zamansa tahayyülü nispetinde tasarıma farklı ögeler dâhil ederek konuları resmetmiştir. Ancak metindeki Leylâ’ya dair betimlemelere, tasvirlerde büyük oranda yer verilmeye çalışıldığı tespit edilmiştir.
Keywords
