طراحی برنامۀ عصبی شناختی رایانه- محور جهت اندازه گیری و بررسی حافظه فعال با هدف غربالگری کودکان در معرض اختلال خواندن یا دیسلکسیا

Abstract

مقدمه و اهداف اختلال خواندن یا دیسلکسیا شناخته شده‌ترین اختلال یادگیری خاص با منشا عصب‌زیست‌شناختی است. این اختلال، به مشکل در یادگیری خواندن علیرغم هوش بهنجار و فراهم بودن محیط آموزشی مناسب در خانه و مدرسه باز می‌گردد. شناسایی دیرهنگام اختلال یادگیری و مداخلۀ بهنگام آن، آیندۀ فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هدف پژوهش حاضر نیز طراحی برنامۀ عصبی-شناختی جهت اندازه‌گیری و بررسی حافظۀ فعال کودکان پیش دبستانی جهت غربالگری و تشخیص زودهنگام کودکان با عملکرد متفاوت متفاوت می‌باشد. مواد و روش‌ها برنامه عصبی شناختی طراحی شده با تکیه بر نظریه‌های عصبی-شناختی، بویژه نظریۀ پردازش اطلاعات، و توسط نرم‌افزار سی شاپ طراحی گردید. برای تعیین خروجی برنامه و به زبانی دیگر هوشمندسازی برنامه، به داده‌ها و کارکرد نمونه‌هایی با تشخیص قطعی دیسلکسیا و یا بدون اختلال، نیاز بود. بدین منظور، 256 کودک بصبوت تصادفی خوشه‌ای انتخاب و عملکرد آنها در انجام برنامه ثبت و ذخیره گردید. این کودکان به مدت دو سال پیگیری شدند. در انتهای دوم دبستان از داده‌های 237 نفر از همان نمونۀ اولیه که تشخیص آنها قطعی شده بود، برای خروجی و هوشمندسازی برنامه استفاده شد. یافته‌ها یافته‌ها نشان داد که برنامه عصبی-شناختی رایانه-محور طراحی شده، دارای روایی قابل قبول از نظر متخصصان بوده و پایایی برنامه نیز در سطح معناداری 0.05 برای حافظۀ دیداری 87/0و حافظۀ شنیداری 91/0 به دست آمد. اعتبار برنامه نیزبه ترتیب، 67/0و 78/0 برای حافظۀ فعال دیداری و شنیداری حاصل گردید که در سطح 0.001 معنادار بود. نتیجه‌گیری برنامۀ عصبی-شناختی طراحی شده، ابزاری معتبر برای اندازه‌گیری و بررسی حافظۀ فعال است. این برنامه قادر است به عنوان یک ابزار غربالگری برای تشخیص زودهنگام کودکان مستعد دیسلکسیا بکار گرفته شود.

Keywords

• برنامۀ عصبی-شناختی رایانه محور
• حافظۀ فعال
• کودک در معرض آسیب
• اختلال خواندن (دیسلکسیا)
• پیش‌بینی