جایگاه زنجیره ارزش بین‌المللی در رقابت هژمونیک چین و آمریکا

Abstract

هژمونی ایالات متحده در نظام بین‌المللی در آغاز قرن 21 با چالشی جدی مواجه شده است. چین عملاً طی دهه‌ها، در نقش پشتیبان سرمایه‌داری آمریکا تلقی می‌شد. کشور یاد شده اکنون در راستای حرکت بر مدار توسعه و تغییر جایگاه خود با رویکرد جدید کاهش وابستگی، کنترل بیشتر بر فناوری و رشد سلسله‌مراتبی در زنجیره ارزش بین‌المللی با توسل به توسعه بازارها، تصاحب مالکیت آنها و به‌دست آوردن سهم بیشتر از ارزش‌افزوده جهانی عمل می‌کند. مبانی پایه‌ریزی شده توسط چین با راهبرد سلطه بر توسعه فناوری‌های نسل جدید تحقق‌پذیرخواهد بود. این مهم زمینه ساز رقابت بین آمریکا و چین است. در این راستا مقاله حاضر درصدد است رقابت بین ایالات متحده و چین را براساس مؤلفه‌های اقتصاد سیاسی نئولیبرالیسم و با محوریت نقش زنجیره ارزش بین‌المللی واکاوی کند. نویسندگان مقاله درصدد پاسخ‌گویی به این سؤال اصلی خواهند بود که راهبرد چین در قبال آمریکا ازمنظر زنجیره ارزش بین‌المللی چگونه قابل‌تحلیل است؟ فرضیه اصلی این است که راهبرد چین در رقابت هژمونیک با آمریکا، کنترل سودمندترین بخش‌های زنجیره ارزش بین‌المللی برای شکل‌دهی مطلوب به محیط بیرونی و در نتیجه ادغام هدفمند در نظام سرمایه‌داری جهانی به‌جای سازگاری صرف است. یافته‌های پژوهش با روشی تبیینی ـ توصیفی آن است که آنچه چین در سال‌های اخیر به‌عنوان عنصر کلیدی رشد کمی‌و‌کیفی در نردبان زنجیره ارزش در زمره سیاست‌های کلان خود ترسیم کرده، نفوذ و تسلط بر زنجیره ارزش جهانی با نقش‌آفرینی در قواعد و استانداردسازی فنی به‌منظور تأمین منافع پایدار این کشور با استفاده از ظرفیت‌های موجود نظام بین‌الملل است.

Keywords

• زنجیره ارزش جهانی
• چین
• هژمونی
• آمریکا
• استانداردسازی