امکان‌سنجی فقهی سقوط مجازات‌های حدی با توبۀ مرتکب بعد از اثبات جرم

Abstract

دربارۀ سقوط یا عدم‌سقوط مجازات‌های حدی با توبۀ مرتکب بعد از اثبات جرم، میان فقها اختلافِ‌نظر وجود دارد. مشهور فقها به عدم‌سقوط مجازات‌های حدی درصورت اثبات جرم به‌‌وسیلۀ بینه یا علم قاضی و اختیار حاکم میان عفو مجرم و اجرای مجازات درصورت اقرار مرتکب، باور آورده‌اند. قانونگذار ایران نیز در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 از نظریۀ مشهور تبعیت کرده است؛ مسئلۀ پژوهش این است که مشهور فقها بر چه مبنایی قائل به عدم‌سقوط مجازات‌های حدی هستند و دلایل استنادی آن‌ها تا چه اندازه از وجاهت علمی برخوردار است و آیا به‌لحاظ فقهی می‌توان از امکان سقوط مجازات‌های حدی با توبۀ بعد از اثبات جرم، توسط بینه و علم قاضی سخن گفت؟ این مقاله با استفاده از روش توصیفی‌تحلیلی و با رویکردی انتقادی، هرکدام از این نظریه‌ها را مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیده است که نظریۀ مشهور، به‌سببِ ایرادهای اساسی و نظریۀ تخییر حاکم، به‌دلیل خروج موضوعی از مقولۀ توبه، از وجاهت علمی لازم برخوردار نیستند؛ ازاین‌رو لازم است نظریۀ «سقوط مجازات با توبۀ مرتکب بعد از اثبات جرم» مبنای سیاست‌گذاری جنایی واقع شود.

Keywords

• مجازات حدی
• توبۀ مرتکب
• اثبات جرم
• سقوط مجازات
• بینه
• علم قاضی
• اقرار