VLIEGEN IN HET DONKER: VAN WAARDEN NAAR HANDELINGSNORMEN IN INCLUSIEF ONDERZOEK

Abstract

Steeds vaker wordt in onderzoek naar mensen met een verstandelijke beperking (VB), samengewerkt met mensen die zelf een dergelijke beperking hebben. De auteurs van deze bijdrage hebben samen met mensen met een VB een interventie ontwikkeld die zich richt op het bespreekbaar maken van eenzaamheid en het oefenen van sociale relaties, bij mensen met en zonder een verstandelijke beperking. Recent onderzoek toont aan dat samenwerken met mensen met een VB de kwaliteit van onderzoek ten goede komt. De meerwaarde van samenwerking met mensen met een VB geldt ook voor de ontwikkeling van interventies in het sociale domein. De kans op duurzaam gebruik van interventies neemt toe wanneer in het ontwikkelproces uitgegaan wordt van het perspectief van betrokkenen en eindgebruikers. Een inclusieve onderzoeksaanpak biedt hier kansen toe. We weten echter nog weinig van wat er nu precies in deze samenwerking gebeurt, waardoor elke onderzoeksgroep in feite opnieuw begint met vormgeven van dit proces. Walmsley (2004) pleit voor een betere weergave van het onderzoeksproces waarbij de rol van de niet-beperkte onderzoekers die inclusief onderzoek mede mogelijk maken en faciliteren, geëxpliciteerd wordt. Door dit proces inzichtelijk te maken kunnen onderzoekers van elkaar leren en door open te evalueren voorkom je ‘pseudo-participatie’ (Walmsley, 2004, p. 66). Daarom hebben we dit inclusieve project vanaf de start tweeledig ingezet: we deden onderzoek naar het thema eenzaamheid om tot een interventie te komen, waarmee eenzaamheid bespreekbaar gemaakt kan worden en tegelijkertijd deden we onderzoek naar de inclusieve samenwerking en hoe deze gewaardeerd en vormgegeven werd. We hebben er voor gekozen om deze inclusieve samenwerking handen en voeten te geven, vanuit Socially Responsive Design, een participatieve aanpak vanuit de designwereld. Deze benadering stelde ons in staat om stap voor de stap een gedragen interventie gericht op eenzaamheid en het oefenen van sociale relaties vorm te geven met oog voor de diverse perspectieven van de deelnemers. In dit artikel lichten we de inclusieve samenwerking toe, we leggen uit welke waarden ten grondslag liggen aan inclusief onderzoek en vervolgens vertalen we deze waarden vanuit ons samenwerkingsproces naar concrete handelingsnormen. In de beschouwing van deze handelingsnormen, tonen we onze piekervaringen, maar ook onze dilemma’s, in de hoop dat toekomstige onderzoeksgroepen hier hun voordeel mee kunnen doen.

Keywords

• inclusive research, social innovation, loneliness, social relations, socially responsive design, intellectual disabilities, capabilities